مروری بر مبانی فلسفی نئولیبرالیسم و مقایسه آن با دیدگاه اقتصاد اسلامی

نئولیبرالیسم یک رویکرد اقتصادی و سیاسی است که در اواسط قرن بیستم به وجود آمد و به طور خاص در دهه های هفتاد و هشتاد میلادی در کشورهای غربی، به ویژه ایالات متحده و بریتانیا، به عنوان یک افکار غالب معرفی شد. این نظریه به دنبال کاهش مداخلات دولت در اقتصاد، تقویت بازار آزاد و ایجاد شرایطی برای رقابت آزاد است. این رویکرد در همان ابتدا مورد انتقادات مهمی قرار داده شد. منتقدان نئولیبرالیسم ادعا میکردند که این رویکرد می تواند به نابرابری های اجتماعی و اقتصادی منجر شده و با ایجاد شرایط نابرابر، صرافا منافع قشر خاصی از جامعه را تامین کند. عده ای معتقد بودند که کاهش هزینه های دولتی می تواند منجر به افت کیفیت خدمات عمومی مانند بهداشت و آموزش شده و برخی نیز نئولیبرالیسم را به دلیل تاکید بر رشد اقتصادی و کاهش مقررات زیست محیطی، به دشمنی با به محیط زیست متهم کرده اند. باید اذعان کرد که به طور کلی، نئولیبرالیسم یک نظریه پیچیده است که تلاش دارد اصول بازار آزاد را به ویژه با تاکید بر حداکثرسازی کارایی و رشد اقتصادی ترویج کند که در عین حال با چالش ها، انتقادات و آثار اجتماعی واقتصادی متعددی نیز مواجه است. ما در این پژوهش ضمن مرور و تشریح مبانی فلسفی و کلاسیک نئولیبرالیسم، این رویکرد اقتصادی را هم از نگاه بنیانگذاران و اندیشمندان غربی و هم از منظر و دیدگاه اندیشمندان و منتقدان اسلامی مورد تحلیل و بررسی قرار داده و نقش نئولیبرالیسم در مبانی حکمرانی اقتصاد اسلامی را تحلیل و به مقایسه اشتراکات و افتراقات آنها خواهیم پرداخت.

کلیدواژه ها:

نئولیبرالیسم ، اقتصاد سیاسی ، اقتصاد اسلامی ، مداخله دولت ، اشتراکات ، افتراقات