رانت نفت؛ صلح آور یا خشونت زا؟

رانت حاصل از فروش نفت و تخصیص آن به امور رفاه اجتماعی، امنیت و همچنین تقویت ظرفیت دولت، می تواند به ارتقاء سطح صلح در یک کشور کمک کند (خرید صلح از طریق رانت نفت). در مقابل، رانت نفت ممکن است از کانال های مختلفی به تضعیف امنیت اجتماعی، ایجاد درگیری ها و درجه بالای نظامی سازی منجر شود که نتیجه آن افزایش خشونت در جوامع است. بر این اساس، هدف اصلی این مقاله بررسی نحوه اثرگذاری رانت نفت بر سطح صلح در کشورهای صادرکننده نفت طی دوره زمانی ۲۰۲۰-۲۰۱۰ می باشد. به این منظور با استفاده از ادبیات نظری و بکارگیری روش پانل آستانه ای، عوامل موثر بر شاخص جهانی صلح (GPI) در کنار رانت نفت، مدل سازی شده است. نتایج نشان می دهد که تاثیر رانت نفت بر شاخص صلح، غیرخطی و به صورت رابطه U معکوس می باشد. مقدار حد آستانه رانت نفت نیز حدود ۳۶ درصد از GDP برآورد شده است. به عبارتی تا قبل از حد آستانه، سهم رانت نفت از GDP تاثیری مثبت و معنی دار بر شاخص صلح داشته است؛ اما پس از عبور از این حد آستانه، سهم رانت نفت از GDP تاثیری منفی و معنی دار بر شاخص صلح در کشورهای مورد مطالعه دارد. بر اساس سایر نتایج، درآمد سرانه، درجه بازبودن اقتصادی، امید به زندگی (شاخص سرمایه انسانی) و دموکراسی، اثر مثبت و معنادار و نابرابری درآمد، اثر منفی و معناداری بر سطح صلح در کشورهای صادرکننده نفت داشته است.

کلیدواژه ها:

شاخص جهانی صلح ، رانت نفت ، صلح منفی ، کشورهای صادرکننده نفت ، رویکرد حد آستانه