قاعده ی «کل شیء فی کل شیء» در عرفان ابن عربی، داستان دقوقی مثنوی

داستان دقوقی تبیین تمثیلی قاعده «کل شیء» و بلکه ذکر وحدت وجود به لحن و سیاق اختصاصی عرفان مولوی است؛ بی آن که لازم باشد او را وحدت وجودی عرفان نظری بدانیم. نسبت داستان دقوقی به مثنوی، نسبت قاعده ی «کل شیء» به عرفان ابن عربی است که هر کس به مدلول و معنای آن ها توجه نداشته باشد نتوانسته است جان مایه ی عرفان نظری و نیز مثنوی معنوی را دریابد. مقاله ی حاضر معتقد است علی رغم تفاوت های زیادی که میان عرفان ابن عربی و عرفان مولوی وجود دارد اما توحید حق تعالی اساسی ترین مفهومی است که هر دو مکتب حول آن شکل گرفته اند.مهم ترین تمثیل هایی که در داستان دقوقی به کار رفته اند، شمع = نور، درخت و انسان هستند. وجه اشتراک مهم تمثیل های یاد شده این است که: هر سه قایم و ایستاده و راست قامت اند: و این با مسیر طول و عمق هستی تناسب دارد. هر سه با سوختن نسبتی دارند؛ و در عین حال هر سه با تزکیه مرتبط اند.هستی با نور یکی است و نور از اسمای الهی است. نور و وجود، وحدت محض اند و همه ی کثرات، ظهور همین وحدت اند؛ حقیقت انسان حقیقت نوری است.

کلیدواژه ها:

کل شیء فیه کل شی ، داستان دقوقی ، مثنوی معنوی ، ابن عربی ، مولوی