مطالعه مروری جایگاه تعاونی ها در اقتصاد دیجیتال و پلتفرم در ایران

با گسترش فناوری های دیجیتال و ظهور مدل های پلتفرمی، اقتصاد جهانی دچار تحولی بنیادین شده است. در این میان، تعاونی ها به عنوان مدل های اقتصادی مبتنی بر مشارکت جمعی و عدالت اجتماعی، نقشی ویژه در اقتصاد دیجیتال ایفا می کنند. این مطالعه مروری به بررسی جایگاه تعاونی ها در اقتصاد دیجیتال و پلتفرمی پرداخته و چگونگی تطبیق آن ها با فناوری های جدید را تحلیل می کند.تعاونی ها، به ویژه در قالب "پلتفرم های تعاونی" (Platform Cooperatives)، فرصتی برای مقابله با چالش های مدل های سنتی پلتفرمی فراهم کرده اند. این مدل ها با تاکید بر مالکیت جمعی، مدیریت دموکراتیک و توزیع عادلانه منافع، می توانند پاسخی به نابرابری های اقتصادی، استثمار نیروی کار و تمرکز قدرت در دست شرکت های بزرگ فناوری باشند. نمونه هایی مانند Fairbnb و CoopCycle نشان دهنده موفقیت این رویکردها در عمل هستند.مطالعات موجود نشان می دهند که تعاونی ها در اقتصاد دیجیتال می توانند به کاهش شکاف های اجتماعی، ایجاد اشتغال پایدار و تقویت اقتصاد محلی کمک کنند. با این حال، چالش هایی همچون کمبود سرمایه، رقابت با غول های فناوری و نیاز به ارتقای دانش دیجیتال، از موانع پیش روی این مدل ها هستند.این مطالعه با ارائه تحلیل جامع از مزایا، محدودیت ها و آینده تعاونی ها در اقتصاد دیجیتال، پیشنهادهایی برای سیاست گذاران و محققان جهت تقویت این مدل ارائه می دهد و بر اهمیت حمایت نهادی از تعاونی ها در عصر دیجیتال تاکید می کند.در این مقاله، چالش های فعالیت تعاونی ها در فضای پلتفرم، پیشنهاد مالکیت تعاونی و هویت تعاونی در مدل های جدیدتر در فناوری و اقتصاد، همچنین با توجه به قوانین و مقررات خاص حقوقی در فضای پلتفرم در ایران مورد بررسی قرار می گیرد و تعاونی «شتاب دهنده نوآوری پیشگامان» به عنوان نمونه ای از فعالیت این نوع شرکت های تعاونی در ایران معرفی خواهد شد.در ایران، مدل تعاونی می تواند پلتفرم های دیجیتال را با تاکید بر مالکیت اجتماعی ادغام کند که در آن اعضا (به جای سرمایه گذاران خارجی یا مالکان تنها) پلتفرم را کنترل کرده و از آن بهره مند شوند. این مدل می تواند به توانمندسازی کارآفرینان کوچک و کارگرانی کمک کند که در پلتفرم های بزرگ تحت کنترل شرکت های خصوصی ممکن است حاشیه نشین شوند. یکی از مزایای کلیدی این رویکرد تعاونی این است که امکان توزیع عادلانه تر سود و فرایندهای تصمیم گیری فراگیرتر را فراهم می آورد که در آن تمام ذینفعان، از جمله کاربران و کارکنان، نظرات خود را دارند. این مقاله در تلاش است تا با بررسی ادبیات موجود و تحلیل جایگاه تعاونی ها در اقتصاد دیجیتال و پلتفرمی ایران، راهکارهایی برای بهبود مشارکت تعاونی ها در این حوزه ارائه دهد و از این طریق، نقش آنها را در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور تقویت کند.

کلیدواژه ها:

اقتصاد دیجیتال ، پلتفرم تعاونی ، عدالت اجتماعی ، مالکیت جمعی ، تحول دیجیتال