مقایسه تحلیلی مناجات نامه ی مخزن الاسرار نظامی با باب دهم بوستان سعدی

این پژوهش به بررسی عمیق سنت مناجات در شعر فارسی، با تمرکز بر مناجات نامه های دو شاعر برجسته نظامی و سعدی صرفا در دو اثر مخزن الاسرار و بوستان می پردازد و به دنبال روشن کردن ویژگی های متمایز و اهمیت ادبی این زیر مجموعه از نوع ادب غنایی است. این مطالعه با تعریف مناجات و بررسی جایگاه آن در گستره ادبیات فارسی آغاز می شود. روش در این پژوهش آن بود که با مطالعه در پژوهش های مرتبط با ادب غنایی و کتب در این حوزه، مناجات نامه این دو شاعر را در بوستان و مخزن الااسرار از جنبه هایی نظیر: مفاهیم، ساختار، زبان و موسیقی به شیوه تحلیلی-مقایسه ای مورد کندکاو قرار دادیم. در طی بررسی ها مقایسه ای دقیق بین مناجات های نظامی و سعدی، تفاوت های قابل توجهی را در رویکردهای سبکی، دغدغه های تماتیک و استفاده از ابزارهای ادبی آشکار می سازد و در ادامه به تفاوت هایی نظیر زبان ساده و روان سعدی در مناجات و کاردبرد حکایات جهت درک بهتر مخاطب دست می یابیم که در مقایسه با نظامی که مفاهیمی منفرد دارد، پیوستگی مطالب در آثار سعدی به آسانی مشهود است. از طرفی نمی توان از وجود صنایع بدیعی نظامی چشم پوشی کرد. با این وجود مناجات چون نوعی راز و نیاز با خداوند است بهتر است با صمیمیت و زبانی نرم و ساده بیان شود. زبان شعری نظامی با این حال وزنی خیزابی دارد. ازین رو می توان آن را از نوع عرفانی پر از شور و جوشش دانست. در نهایت ما با بررسی محتوا و مضامین رایج در مناجات های فارسی، به مفاهیمی ارزشمند از جمله بیان شکرگزاری، توبه، طلب و ارتباط با خداوند دست یافتیم.

کلیدواژه ها:

مناجات نامه ، رازونیاز ، خداوند ، سعدی ، نظامی