تحلیل تاثیر نظریه های مطرح در طراحی محیط های درمانی؛رویکردهای مختلف در درمان محیط محور

ساخت فضاهای درمانی به گونه ای که بتوانند تاثیرات مثبتی بر سلامت روانی و جسمی بیماران بگذارند، یکی از مباحث مهم در پزشکی و معماری است. این مقاله با هدف بررسی ارتباط میان محیط و فرآیند درمان، به تحلیل تاثیرات طراحی محیط های درمانی بر بهبود وضعیت جسمی و روانی بیماران و ارائه اصولی برای طراحی این فضاها پرداخته است. یکی از مهم ترین جنبه های این تحقیق، بررسی تاثیر نظریات فیلسوفان و روان شناسان بر طراحی فضاهای درمانی است که در این راستا، نظریه های مختلف مارتین هایدگر در رابطه با «بودن در جهان» و تاکید او بر تعامل انسان با محیط، نقشی کلیدی در شکل گیری نظریه های طراحی محیط درمانی ایفا می کند. در این مقاله ابتدا به بررسی مفاهیم پایه ای در طراحی فضاهای درمانی و ارتباط آن ها با بهبود سلامت روانی پرداخته شده است. محیط های درمانی، شامل بیمارستان ها، مراکز بهداشت روانی و سایر فضاهای پزشکی، معمولا به عنوان فضاهایی با ویژگی های خاص در نظر گرفته می شوند که باید برای تسریع روند درمان و کاهش استرس های مرتبط با بیماری طراحی شوند. به طور خاص، طراحی این فضاها باید بر اصولی همچون استفاده از نور طبیعی، فضای سبز، تهویه مناسب، کاهش سر و صدا، ایجاد فضاهای خصوصی و اجتماعی متناسب، و در نهایت توجه به سادگی و کارایی طراحی تاکید داشته باشد. این ویژگی ها به ویژه در درمان بیماری های مزمن، اختلالات روانی و آسیب های جسمی تاثیرات مثبت چشمگیری دارند. نظریه های هایدگر در مورد «وجود» و «بودن در دنیا» نیز در زمینه طراحی محیط های درمانی بسیار موثر است. هایدگر بر اهمیت تعامل انسان با محیط تاکید دارد و معتقد است که فضاهای درمانی باید شرایطی را فراهم آورند که فرد احساس تعلق به محیط داشته باشد و این تعلق می تواند تاثیرات روانی مثبتی بر او بگذارد. در همین راستا، طراحی فضاهای درمانی باید به گونه ای باشد که بیماران بتوانند با محیط خود ارتباط برقرار کنند، احساس امنیت کنند و از لحاظ روانی حمایت شوند. استفاده از رنگ ها، مواد طبیعی، نورپردازی مناسب و ایجاد فضاهای سبز از جمله عواملی هستند که می توانند به طور مستقیم بر روان فرد تاثیر بگذارند و در روند بهبود او نقش داشته باشند. این تحقیق همچنین به تحلیل استانداردهای جهانی در طراحی فضاهای درمانی می پردازد. بسیاری از این استانداردها بر استفاده از عناصر طبیعی و ارتباط نزدیک با طبیعت تاکید دارند. مطالعات نشان داده اند که وجود فضای سبز در بیمارستان ها و مراکز درمانی، نه تنها می تواند به کاهش اضطراب و استرس بیماران کمک کند، بلکه موجب بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن و تسریع روند بهبودی نیز می شود. علاوه بر این، نور طبیعی و تهویه مناسب از دیگر عواملی هستند که در طراحی فضاهای درمانی باید به طور ویژه مد نظر قرار گیرند. این ویژگی ها کمک می کنند تا فضای درمانی از یکنواختی و دلزدگی جلوگیری کرده و محیطی سرزنده و با انرژی ایجاد کنند.در ادامه، این مقاله به چالش ها و فرصت های موجود در طراحی فضاهای درمانی پرداخته است. یکی از چالش های اصلی در این زمینه، محدودیت های اقتصادی و منابع مالی است که ممکن است به طراحی نامناسب فضاهای درمانی منجر شود. در این زمینه، استفاده از فناوری های نوین در طراحی و ساخت فضاها، مانند سیستم های هوشمند برای تنظیم دما و نور، می تواند به کاهش هزینه ها و بهبود کیفیت فضاهای درمانی کمک کند. همچنین در این تحقیق، به اهمیت توجه به نیازهای خاص هر بیمار و طراحی فضاهایی که متناسب با ویژگی های شخصی و جسمی او باشند، اشاره شده است. به ویژه در بیمارستان ها و مراکز درمانی که بیماران با وضعیت های جسمی و روانی متفاوت به آن ها مراجعه می کنند، طراحی فضا باید به گونه ای باشد که تمام نیازهای فیزیکی، روانی و اجتماعی آن ها را پوشش دهد.در پایان، این مقاله به ارائه راهکارهایی برای بهبود طراحی فضاهای درمانی پرداخته است. پیشنهاد می شود که در طراحی این فضاها، از مشارکت تیم های چند تخصصی شامل معماران، پزشکان، روان شناسان و بیماران استفاده شود تا فضاهایی ایجاد شوند که بیشترین تاثیرات مثبت را بر بیماران داشته باشند. همچنین، توجه به استانداردهای جهانی و استفاده از تجربیات موفق دیگر کشورها در این زمینه، می تواند به بهبود وضعیت طراحی فضاهای درمانی در کشورهای مختلف کمک کند.نتایج این تحقیق نشان می دهد که طراحی محیط های درمانی بر اساس اصول روان شناختی و معماری می تواند به طور موثر به تسریع روند بهبود بیماران کمک کند. این نوع طراحی، علاوه بر کاهش استرس و اضطراب، موجب افزایش احساس راحتی و امنیت در بیماران می شود و در نهایت، بهبود کیفیت زندگی آن ها را به دنبال دارد.

کلیدواژه ها:

طراحی محیط درمان ، سلامت روان ، فضای سبز