بررسی تطبیقی دو زندان سروده از ابن زیدون اندلسی و مسعود سعد سلمان لاهوری

فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهش های ادبیات تطبیقی دوره ۱۰، شماره ۳ پاییز ۱۴۰۱، صص۱۱۲-۱۳۸ کوشش حاضر به تحلیل تطبیقی دو زندان سروده از دو شاعر برجسته عرب و ایرانی یعنی ابن زیدون اندلسی (۳۹۴-۴۶۳) و مسعودسعد سلمان (۴۳۹-۵۱۵) در چارچوب ادبیات تطبیقی پرداخته است. این دو شاعر مدتی از عمر خود را در زندان سپری کردند و چکامه هایی هنری در احوال اسارت خویش سرودند. نگارنده در این نوشتار، از هر سراینده یک زندان سروده  را برگزیده و به شیوه توصیفی-تحلیلی، نقد و مقایسه کرده است. موقعیت متن ساز مشابه و اغراض متجانس مندرج در قصاید از قبیل: شکایت، مهرجویی، فخرورزی و مدح، از دلایل گزینش این دو اثر برای هم سنجی است. پژوهش نشان می دهد که در قصیده ابن زیدون نسیب نمادین، نمایی دو بعدی از غم عشق و اندوه اسارت را نشان می دهد. مهرجویی از ممدوح با نکوهشی نرم درآمیخته است. مدح، لحن موعظه دارد و  فخرورزی بیش از خودستایی، دارای کنش ترغیبی است. در سروده مسعود، سوز و گداز یک زندانی جبراندیش که جهان را مظهر تنازع و تبعیض می بیند، در سطوح واژگان، اسلوب، تخیل و بافت عمودی قصیده تجلی یافته است. زندان طولانی مدت، ذهن و زبان مسعود را بیش از حریف تازی اش با ماده و مکان درپیوسته است.

کلیدواژه ها:

Comparative literature ، classical Arabic and Persian poetry ، prison poem ، Ibn Zaydun Andalusi ، Mas’oud Sa’d Salman.   ، ادبیات تطبیقی ، شعر کلاسیک عربی و فارسی ، زندان سروده ، ابن زیدون اندلسی ، مسعود سعد سلمان.