بررسی تطبیقی بازنمایی استعمار در رمان های «الصبار» و «سمفونی مردگان»

مردم خاورمیانه –از جمله مردم ایران و فلسطین- در قرن بیستم با جریان مدرنیته روبرو شدند. آنها در این تقابل، وضعیت نسبتا همسانی داشتند؛ چراکه آن­ها از یک سو، وارث سنت­هایی سخت­تنیده و کهن -چون پدرسالاری- بودند و از سویی دیگر با جریانی عصیان­گر رویارو شدند که همه چیز را در خود می­بلعید و می­برد. در عرصه سیاست نیز با استعمار مواجه شدند که به انحاء مختلف سعی در بهره­بری از سرزمین­شان داشت. سنت ( به شکل خاص سنت پدرسالاری)، مدرنیته و استعمار سه بن­مایه اصلی داستان­های سمفونی مردگان از عباس معروفی و الصبار از سحر خلیفه­اند. بررسی تطبیقی این دو اثر داستانی، تجربه تاریخی مشترک دو ملت ایران و فلسطین را در مواجهه با مدرنیته نشان می­دهد و ماهیت استعمار و نظام سلطه را عریان می­کند و از ضعف­ها و قوت­های سنت و مدرنیته پرده برمی­دارد. از این رو، در پژوهش حاضر سعی شده که نمودهای استعمار، نظام سلطه در دو رمان تحلیل شود و پیوند این دو با جوامع سنتی (خانواده، روشنفکران و بازاری­ها) تبیین گردد. نتایج پژوهش نشان­دهنده این است که در هر دو داستان، سنت پدرسالاری، چون عنصری همگام با استعمار و استبداد به تصویر کشیده شده است. نویسندگان دو داستان، نظام سرمایه­داری را دنباله استعمار دانسته­­اند و تجربه­های همسانی را از استثمارگری­های این نظام در خاورمیانه، روایت کرده­اند. در هر دو داستان، قهرمان، جوانی شاعر است که با یاری دیگر شخصیت­ها -خاصه، زنان- در برابر استبداد و استعمار می­ایستد.

کلیدواژه ها:

Symphony of the Dead ، Sabbar ، Sahar Khalife ، Postcolonial Reading ، Comparative Literature ، سمفونی مردگان ، الصبار ، سحر خلیفه ، عباس معروفی ، خوانش پسااستعماری. ادبیات تطبیقی.