بررسی اثرات اجرای مالیات بر ارزش افزوده بر تورم در اقتصاد ایران در سال ۸۹

طی چند دهه اخیر، نظام مالیات بر ارزش افزوده، در بیش از نیمی از کشورهای جهان اجرا شده است .این مالیات که از ارزش افزوده بنگاه ها در مراحل مختلف تولید و توزیع اخذ می شود، مزایای متعددی مانند پائین بودن نرخ مالیاتی، کاهش انگیزه فرار مالیاتی، خنثی بودن نسبت به متغیر های اقتصادی دارد و منبع قابل اعتمادی برای کسب درآمد برای دولت می باشد. کشورهایی که تا کنون این نظام مالیاتی را دنبال نکرده اند و یا آنهایی که با تاخیر به اجرای آن می پردازند، نگرانی هایی داشته اند که افزایش سطح عمومی قیمت­ها بعد از اعمال مالیات بر ارزش افزوده و آثار تورمی آن از این دسته است      بر این اساس هدف این پژوهش بررسی آثار تورمی اجرای مالیات بر ارزش افزوده در اقتصاد ایران است، که با شناخت دقیق آثار تورمی این نوع از مالیات با نرخ عمومی۳ درصد[۱] در سال ۱۳۸۹ و نرخ های ویژه برای کالاهای خاص بر بخش­های مختلف اقتصاد و همچنین نحوه­ تاثیرگذاری بر شاخص­های مهم ارزیابی عملکرد مالیات و تعیین میزان افزایش درآمدهای پایدار دولت با استفاده از جدول داده - ستانده در ارائه مدل قیمت[۲]مورد مطالعه قرار گرفت.      نتایج نشان داد که به دنبال اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده، درآمد های مالیاتی نیز افزایش یافته، اما بر خلاف آنچه انتظار می رفت، نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی به صورت نامحسوس سیر نزولی طی کرده بود و دامنه تورم ناشی از اجرای مالیات بر ارزش افزوده طبق قانون مزبور بر ۵۴ بخش اقتصادی بین ۰۰۱۱/۰ درصد و در بخش ماهیگیری تا ۶۷۸/۱۲درصد و در بخش نفت خام و گاز طبیعی متفاوت بود. نتایج دیگر نشان داد که کمترین اثرات قیمتی مربوط به بخش­های معاف و بیشترین آثار قیمتی در بخش های ویژه با ضرایب خاص بوده است. [۱]. با توجه به این که این مقاله به بررسی اثرات اجرای مالیات بر ارزش افزوده بر تورم در اقتصاد ایران در سال ۱۳۸۹ پرداخته بود، لذا نرخ مالیات بر ارزش افزوده در سال مذکور ۳% بود. با توجه به مصوبه مجلس شورای اسلامی در خصوص افزایش یک درصدی سالانه مالیات بر ارزش افزوده و اجرایی شدن این قانون در حال حاضر (۱۳۹۱) نرخ مذکور ۵% می باشد . [۲]. منظور مدل قیمت جدول داده – ستانده لئونتیف می باشد.

کلیدواژه ها:

VAT ، Inflation ، Input-Output (I-O) Table ، مالیات بر ارزش افزوده ، تورم ، مدل قیمت ، داده- ستانده