بررسی تاثیر کسری بودجه و مالیات تورمی بر اجزای طرف تقاضا در اقتصاد ایران

دولت ایران در اغلب سالهای دوره ۱۳۵۸-۱۳۸۹ با کسری بودجه مواجه بوده که عمدتا از طریق خلق پول تامین مالی شده است. از لحاظ نظری، تردیدهای بسیاری در مورد آثار حقیقی کسری بودجه و مالیات تورمی وجود دارد؛ به طوری که هر دو نتیجه کاهش و افزایش در مصرف، سرمایهگذاری، خالص صادرات و کل مخارج تایید شدهاند. در این مقاله، با استفاده از مدل خودبازگشت برداری ساختاری همگرا، تاثیرپذیری طرف تقاضای اقتصاد ایران از تامین مالی تورمی در این دوره، بررسی میشود.       کسری بودجه، اختلاف «کسری بودجه عملیاتی» از «مازاد تراز سرمایهای» است. بر این اساس، نتایج نشان میدهد که «کسری بودجه عملیاتی» و «مازاد تراز سرمایهای» در کوتاهمدت بر مصرف، سرمایهگذاری و خالص واردات، تاثیر مثبت میگذارند. بنابراین، تغییرات اجزای طرف تقاضا الزاما با کاهش یا افزایش کسری بودجه همجهت نیست؛ بلکه منبع تغییر در کسری بودجه، تعیینکننده آثار آن است. کاهش کسری بودجه از طریق تکانه مازاد تراز سرمایه، آثاری شبیه سیاست افزایش کسری بودجه عملیاتی دارد. به علاوه، نتایج نشان میدهد که کسری بودجه عملیاتی در بلندمدت، تاثیری بر اجزای تقاضا ندارند.       مکمل بودن مالیات تورمی و سرکوب مالی در کوتاهمدت و بلندمدت تایید میشود. همچنین شواهد نشان میدهد که افزایش «کسری بودجه عملیاتی» و افزایش «مازاد تراز سرمایهای» موجب افزایش مالیات تورمی و سرکوب مالی میشوند. علاوه بر این، مشخص میشود که اگرچه کسری بودجه در بلندمدت بر تقاضا تاثیر ندارد؛ اما دو پیامد آن- مالیات تورمی و سرکوب مالی- در کوتاهمدت و بلندمدت در جهت مخالف یکدیگر مصرف، سرمایهگذاری، خالص واردات و مخارج کل را تحت تاثیر قرار میدهند.

کلیدواژه ها:

Budget deficit ، Inflationary finance ، Inflation Tax ، Cointegration ، Iran ، کسری بودجه ، تامین مالی تورمی ، مالیات تورمی ، همگرایی بلندمدت ، ایران