مطالعه ساختاری- تطبیقی ده نامه های ادب فارسی

هدف این پژوهش، تحلیل و شناخت دقیق و علمی آثاری است که در تاریخ ادبیات فارسی به نام ده­نامه شناخته شده­اند. ما از آغاز با دو پرسش بنیادین روبه­رو بوده­ایم: نخست اینکه ده­نامه چیست؟ دوم اینکه سرچشمه­ آنها کجاست؟ برای شناخت، تعریف ده نامه ها و دریافتن اینکه امکان طبقه­بندی به مثابه یک نوع ادبی را دارند یا نه از عوامل روش­محور نقد ساختگرا بهره بردیم و مطالعه ریشه­شناختی این نوع را با بررسی تاریخ­محور منظومه­های فارسی دنبال کردیم؛ یعنی به نوعی تلفیق مطالعه همزمانی و درزمانی. ده­نامه از دید این تحقیق، منظومه­ای است مستقل و روایی، که به لحاظ ساختار، دو قالب مثنوی و غزل را تلفیق کرده است. قهرمان یعنی عاشق، نامه هایی را با مضمون عاشقانه به معشوق می­نویسد و معشوق بدانها پاسخ می دهد. این نامه­ها را پیکی به گیرنده می­رساند. روایت از عاشق­شدن قهرمان آغاز می شود و با پشت سر گذاشتن کنشهای میانی به کنش پایانی (وصال) می­رسد. از بعد مطالعه اصل و خاستگاه می­توان گفت، عشاق­نامه عراقی سرآغاز ده نامه­سرایی به عنوان نوعی مستقل است، ولی سرچشمه­های آن را باید منظومه­های ویس و رامین و ورقه و گلشاه دانست. غیر از عراقی، همام، اوحدی، ابن نصوح، عبید زاکانی، رکن صاین سمنانی، شاه شجاع، ابن­عماد و حریری ده­نامه سروده­اند.

کلیدواژه ها:

Keywords: Dahnameh in Persian Literature ، Types of Persian Literature ، Structuralism in Literature ، Comparative Study ، Classical Persian Poetry ، کلیدواژه ها: ده نامه در ادب فارسی ، انواع ادبی فارسی ، ساختارگرایی در ادبیات ، مطالعه تطبیقی در ادبیات ، شعر کلاسیک فارسی.