ارزیابی نقش کاربری اراضی بر کمیت و کیفیت منابع آب زیرزمینی حوزه آبخیز پلاسجان

با توجه به اهمیت منابع آب زیرزمینی در کشور خشک و نیمه خشک ایران و پارامترهای موثر بر آن، در این پژوهش به ارزیابی نقش کاربری اراضی بر کمیت و کیفیت منابع آب زیرزمینی حوزه آبخیز پلاسجان در دو سال تر و خشک پرداخته می شود. جهت بررسی ارتباط بین الگوی کاربری زمین و پارامترهای کیفی آب زیرزمینی از داده های بلندمدت کیفی مربوط به ۱۴ چاه واقع در حوزه مورد مطالعه استفاده شد. به منظور بررسی ارتباط کاربری اراضی و سطح آب زیرزمینی و کیفیت آن، از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد. بر اساس نتایج بیشترین تغییرات کاربری اراضی در حوزه مورد مطالعه مربوط به کاربری مرتع و سپس شهری به ترتیب با کاهش ۷ درصد و افزایش ۴ درصد است که در سال خشک با کاهش مساحت کاربری جنگل دست کاشت و مرتع، سطح اراضی بایر (شهری، بدون پوشش) و اراضی کشاورزی افزایش یافته است و به دنبال آن غلظت برخی عناصر در آب زیرزمینی افزایش و کیفیت آب زیرزمینی منطقه کاهش یافته است. هرچند در دوره ترسالی رابطه معناداری بین کاربری ها و شاخص های کیفی آب زیرزمینی مشاهده نگردید. علاوه بر این ارتباط معنی داری بین پارامترهای اقلیمی بارش و دما و سطح آب زیرزمینی منطقه وجود نداشت و تنها پارامتر دبی رودخانه با سطح آب زیرزمینی در سطح یک درصد ارتباط معنی دار آماری نشان داد. به طور کلی می توان نتیجه گرفت که تغییرات کاربری اراضی بر افت تغییرات سطح آب زیرزمینی در هر دو سال تاثیر معنی داری نداشته است و افت سطح آب زیرزمینی در منطقه مورد مطالعه ناشی از کاهش دبی رودخانه، وقوع خشک سالی هیدرولوژیک و برداشت بیش از حد آب های زیرزمینی در منطقه است.

کلیدواژه ها:

تراز آب ، پیرسون ، خشک سالی ، شولر ، ویلکاکس