آسیب شناسی عملکرد ایران در مواجهه با جریانات نوسلفی در منطقه خاورمیانه

افق تمدنی انقلاب اسلامی و به تبع آن ضرورت تعیین جایگاه کنشگران اسلام گرا در میان عناصر تمدن، آرمان وحدت اسلامی و نقش آفرینی ایران به شکل یک دولت انقلابی که به طبع به ارجحیت جنبش های دینی بر دولت های محافظه کار می انجامد، ایجاب می کند که جریانات اسلام گرا به شیوه عام و اسلام گرایان سیاسی به شکل خاص در هدف گذاری های سیاسی و امنیتی و راهبردهای کلان نظام جایگاه ویژه ای داشته باشند. در این پژوهش می خواهیم با درنظرگرفتن این الزام به آسیب شناسی عملکرد ایران در مواجهه با یکی از اثرگذارترین و پربسامدترین جنبش های معاصر اسلام گرای سنی یعنی «جنبش نوسلفیه» بپردازیم. با این هدف و با کاربست رویکرد توضیحی تبیینی، تعامل و تعارضات جریانات نوسلفی و نهضت انقلابی شیعی در ایران در سه دوره تاریخی (پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، پس از شکل گیری نظام اسلامی تا تحولات عربی در سال ۲۰۱۱ و پس از آن) و در قالب سه سطح کنشگری (جنبش جنبش، جنبش دولت و دولت دولت) را بررسی می کنیم. در پژوهش به دنبال پاسخ این پرسش هستیم که چهار دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، از منظر کارکردی چه عواملی موجب واگرایی ایران با جریانات نوسلفی شده است؟ فرضیه پژوهش این است که شناخت ناکافی و یکسان انگاری بین جریانات سلفی در قالب وهابیگری، محو تدریجی رگه های کنشگری نهضتی در میان نخبگان فکری و ابزاری دستگاه سیاست خارجی ایران، ارجحیت ارتباط با جریانات اسلام گرای سکولار و صوفی به جای اسلام گرایان سیاسی و عدم تلاش برای برقراری گفت وگوهای راهبردی و تعامل انتقادی فعال با جنبش های نوسلفی، سبب واگرایی ایران با جریان های مورد نظر را فراهم کرده است.

کلیدواژه ها:

کلیدواژه ها: آسیب شناسی ، ایران ، تعامل انتقادی ، خاورمیانه ، نوسلفی گری