مشارکت در گردشگری: تحلیل مقالات منتشر شده در نشریات علمی

با توسعه صنعت گردشگری پایداری تبدیل به یکی از مهم ترین موضوعات این صنعت شده است. این درهم آمیختگی موجب شده تا رویکرد جدیدی از برنامه ریزی با عناوینی همچون مکتب مشارکتی، دموکراتیک، جامعه محور و... مطرح شود. همزمان با این تاکید، مطالعات گسترده ای در این زمینه انجام شده است اما خلا مطالعه ای مروری مشهود است. در راستای این هدف، از رویکرد گستره پژوهی، روش جستجو و چک لیست پریزما در مرور سیستماتیک و نیز تحلیل کیفی محتوای مقالات بهره گرفته شد. ۵۸ مقاله یافت شد که در شش زمینه مطالعاتی شامل جغرافیا، گردشگری، علوم محیطی، جامعه شناسی، مدیریت و علوم ورزشی دسته بندی شدند. بحث مشارکت در گردشگری با علوم محیطی آغاز، در ادامه با علوم جغرافیایی گسترش و طی سال های اخیر با رشد پژوهش های گردشگری ورزشی وارد مطالعات علوم ورزشی شده است. نکته مهم تسلط دیدگاه های جغرافیایی بر پیشینه تحقیق است. این دیدگاه ها، آمیخته با مباحث توسعه پایدار و محوریت برنامه ریزی مشارکتی برای تحقق اهداف پایداری است. نتایج حاکی از تاکید مطالعات بر سه گروه ذی نفعان یعنی جوامع محلی، گردشگران و دولت، مشارکت نوآورانه و هم آفرینی است؛ بدین ترتیب مشارکت در الگوی تجاری گردشگری ادغام شده تا سبب ارتقای مسئولیت پذیری شود. از سوی، با اهمیت یافتن جریان های اطلاعاتی به دلیل توسعه فناوری ها و شبکه های اجتماعی، استفاده از آن ها برای رفع یکی از مهمترین موانع مشارکت یعنی سطح پایین آگاهی اجتناب ناپذیر است. یکی از بزرگترین چالش های برنامه ریزی مشارکتی در ایران، تسلط الگوی بالابه پایین و نظام متمرکز برنامه ریزی است.

کلیدواژه ها:

مشارکت ، گردشگری اجتماع محور ، توسعه پایدار ، ذی نفعان ، الگوی متمرکز