بازنمایی هژمونی در سیاست مذهبی کریم خان زند، بر مبنای آرای گرامشی

مذهب تشیع که با تشکیل دولت صفویه به عنوان عامل و مولفه اساسی در نحوه ارتباط ­گیری حاکمان با پیروان دیگر مذاهب اسلامی و اقلیت­های دینی نقش مهمی ایفاء می­نمود، در دوره زندیه و حکومت کریم­خانی نیز از این مهم مستثنی نبود. هدف مقاله حاضر، بررسی سیاست مذهبی کریم­خان زند، بر مبنای آرای «آنتونیو گرامشی»، مفهوم­پرداز نظریه «هژمونی» است؛ طرحی که بر سلطه فرهنگی و ایدئولوژیک تکیه داشته و بر قدرت اندیشه و اراده آدمی در دگرگونی سلطه اجتماعی پای می­فشارد و استراتژی خود را بر ایجاد تغییر در نظام استیلا به­سوی رضایت عمومی مبتنی می­داند. این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی و با تکیه بر روش کتابخانه­ای و اسنادی به بررسی وجوه بازنمایی هژمونی کریم­خان­زند در زمینه­ی سیاست­ مذهبی می­پردازد. یافته­های پژوهش حاکی از آن است که، کریم­خان کوشید تا با تکیه بر هژمونی، به تولید و باز تولید رضایت عمومی بپردازد. وی در تعامل با اقلیت­های دینی و مذهبی و علمای شیعه، به­عنوان مهم­ترین کنش­گران سیاسی و مدنی کشور، به بازنمایی هژمونی خود پرداخت و در بیشتر موارد به­جای اعمال خشونت، از قدرت هژمونیک برای متقاعد نمودن افراد وگروه­های اجتماعی برای پذیرش باورها، اعتقادات و ارزش­های مورد نظر حکومت خود بهره گرفت.

کلیدواژه ها:

کریم خان زند ، هژمونی ، علما ، سیاست مذهبی ، اقلیت های دینی و مذهبی