بریتانیا و عشایر عرب خوزستان (۱۳۲۰-۱۳۰۴ش)

چکیدهحکومت بریتانیا در اوایل سده بیستم، با کسب امتیاز نفت و تاسیس شرکت نفت ایران و انگلیس در تحولات داخلی ایران نقش مهمی ایفاء کرد. با وقوع جنگ جهانی اول (۱۹۱۸-۱۹۱۴م) و انقلاب روسیه (۱۹۱۷م) استمرار سلطه بریتانیا بر حوزه عملیات شرکت نفت با چالش جدی مواجه گردید. بنابراین، لندن با اتخاذ راهبردی جدید، تمرکز قدرت در ایران را در صدر اولویت سیاست خارجی خود قرار داد. به قدرت رسیدن رضاشاه (حک ۱۳۲۰-۱۳۰۴ش) و سیاست آمرانه وی در راستای نوسازی و تمرکز قدرت سیاسی، با منافع عشایر عرب در تزاحم آشکار قرار گرفت که یکی از پیامدهای مهم آن، جابجایی جمعیتی و مهاجرت گسترده عشایر خوزستان به کشورهای مجاور عرب بود. این پژوهش در پی پاسخ به این سوال ‎است که روابط رضاشاه و عشایر عرب خوزستان چگونه بود؟ فرضیه پژوهش پیش رو این است که راهبرد حمایتی حکومت بریتانیا و شرکت نفت از تمرکز قدرت سیاسی و نوسازی در ایران، در جابجایی جمعیتی و مهاجرت گسترده عشایر عرب به خارج از کشور موثر بوده است. رویکرد این پژوهش توصیفی-تحلیلی و شیوه جمع آوری داده ها بصورت کتابخانه ای و اسنادی می باشد. تا به حال پژوهشی بصورت مستقل به بررسی به روابط میان بریتانیا و عشایر عرب خوزستان در دوره رضاشاه نپرداخته است. از این رو، این مقاله درصدد است تا گوشه ای از معادلات پیچیده سیاسی و اجتماعی در خوزستان را بنمایاند.

کلیدواژه ها:

بریتانیا ، ایران ، نفت ، عشایر عرب ، خوزستان