مفهوم «دیگری» و «دیگربودگی» در انسانشناسی باختین و انسانشناسی عرفانی

توجه به «دیگری» به عنوان سویه اصلی شناخت در هسته اصلی انسانشناسی باختین قرار دارد. با اینکه در نگرشهای نوین فلسفی نیز بر لزوم وجود دیگری به عنوان فاعل شناسا نه موضوع شناسایی تاکید شده است، باختین با گسترش مفهوم و جایگاه «دیگری»، پایه های انسانشناسی خود را بر کنش دوسویه من-دیگری،  بنا می کند و تا بدانجا پیش می رود که دیگری را بر «من»،  فراتر برده نظریه «دیگربودگی» را مطرح می سازد. مسئله دیگری و دیگربودگی از سوی باختین،  افقهای نوینی در پیوندهای انسانی و مناسبات آنها در برقراری روابط دوسویه،  همدلانه و برابر، در عصر معاصر گشود. در انسانشناسی عرفانی نیز مسئله «دیگری» همواره مورد توجه بوده است؛  چنانکه می توان ادعا کرد که مدار عرفان بر «دیگری» می چرخد و در غایت خود در مسئله فنا و بقا که تعبیری از دیگربودگی است،  استوار می گردد. در این جستار تلاش بر این است که مفهوم و جایگاه «دیگری» و «دیگربودگی» در انسانشناسی باختین و انسانشناسی عرفانی کاویده شده،  نشان داده شود که مکتب عرفان با رویکرد اخلاقگرایانه و باختین  با رویکرد معرفت شناسانه و اجتماعی بر درک و تبیین بایستگی وجود و ترجیح دیگری در حیات انسانی تاکید کرده اند.

کلیدواژه ها:

Another person in Bakhtin’s anthropology ، mystical anthropology ، دیگری ، دیگربودگی در انسانشناسی باختین ، انسانشناسی عرفانی