تحلیل روانشناختی- مدرنیستی رمان «بی وتن» بر مبنای نظریه «بیداری قهرمان درون»

«بیوتن» نوشته رضا امیرخانی یکی از رمانهای مدرنیستی و شبه پسامدرن فارسی است که در آن نویسنده در پی بازنمایی هویت انسان مدرن در دوره معاصر ایران است. نظر به ماهیت و تمرکز انسانشناختی رمان و عواملی برجسته چون نوع نگارش، شخصیت پردازی، نوجویی مضمونی و همچنین گفتمان سازی در جریانهای داستانی معاصر و اقبال خاص و عام به آن، این جستار بر آن است تا با روشی توصیفی– تحلیلی و تکیه بر چارچوب نظری تحلیل کیفیت بیداری قهرمان درون مطابق نظریه پیرسون- کی مار به تحلیل روانشناختی شخصیتهای اصلی رمان بی وتن بپردازد. از نتایج تحقیق برمی آید که شخصیت ارمیا بیشتر در قالب کهن الگویی «جستجوگر» قرار دارد که با ماهیت انسان متردد در میانه سنت و تجدد و هویت باخته مدرن نیز همخوانی دارد؛ شخصیتی که در روند تردیدزدایی یا تلاش برای کشف خویشتن خویش، گاه با کهن الگوی «یتیم» و «حامی» همراهی می کند؛ اما آرمیتا نمودار کهن الگوی «معصوم» است که در واکنشی طبیعی همواره متکی به دیگران بویژه اقتدار مردانه است تا بدین طریق ناتوانی خویش را در بازتعریف هویتی خود بپوشاند. از میان شخصیتهای فرعی کاتالیزور، «سوزی» در رده کهن الگوی «یتیم» ناکام و تکامل نایافته ای قرار دارد که بی اعتمادی و یاس زدگی و نبودن حامی برای دفع احساس تنهایی و کهتری، وی را به حرکت جبرانی- قهری انتحار کشانده است؛ کسی که باید عامل بیداری درونی «ارمیا» به شمار آید.

کلیدواژه ها:

Modern man in contemporary novels ، psychological criticism of the novel ، Beevatan (Homeless) novel ، stories of Reza Amirkhani ، انسان مدرن در رمان امروز ، نقد روانشناختی رمان ، نظریه پیرسون و رمان بی وتن ، داستانهای رضا امیرخانی