قوام الدین محمد صائنی یا صائن الدین علی ترکه(بحثی در معرفی کلیات نسخه خطی قوام الدین محمد صائنی)

قوام الدین محمد از شاعران قرن نهم (م ۸۳۰ ه .ق) است. کلیات قوام الدین محمد یزدی شامل دیباچه ای به نثر، مدایحی در ستایش چند تن از شاهزادگان تیموری و معاصران شاعر که بر طبق نسخه اساس شامل ۳۹۶۶ بیت شامل قصاید، ترجیح بندها، غزلیات، مقطعات، دو مثنوی کوتاه، معمیات و ۳۳ نامه از نامه های قوام به دیگران است که تاکنون به زیور چاپ آراسته نشده است. از قوام الدین محمد یزدی اطلاعات در خور و قابل تاملی در تذکره ها موجود نیست و آنچه که پیرامون زندگی این شاعر قرن نهم میتوان بیان کرد، بیشتر اطلاعاتی است که از مقدمه کلیات وی آمده است نامش «قوام الدین» می باشد، وی اهل یزد بوده و در نوجوانی در مساجد یزد به اعتکاف و آموزش قرآن توجه داشته است. در بررسی های اولیه از نسخ موجود پیرامون اشعار و مکتوبات این شاعر به دلایل عدیده از جمله نزدیکی زمانی شاعر با دوران حیات عارف برجسته صائن الدین علی ترکه و نیز تخلصی که قوام الدین برای خویش در برخی از اشعار کلیاتش برگزیده است یعنی صائنی و عدم دستیابی به اطلاعات دقیق در کتب رجال و تذکره ها از شخصیت این شاعر این شبه ایجاد می شود که قوام الدین محمد، همان صائن الدین علی ترکه است و این کلیات متعلق به علی ترکه می باشد؛ اما با دقت و امعان نظر بسیار زیاد، کاوش ها و بررسی قرائن و شواهد در زندگی شخصی قوام الدین محمد که از لابلای اشعار برجای مانده از وی به دست آمده است و نیز بررسی و مداقه در احوالات، زندگی و سفرهای صائن الدین علی ترکه مشخص شد که به قطع یقین این دو تن، دو شخصیت مجزا و منفک هستند و فرضیه پیش رو در خصوص یکسانی این دو شاعر مردود می باشد. در پژوهش حاضر که به شیوه توصیفی – تحلیلی بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و سندکاوی صورت گرفته است، نگارنده بر آن است تا ضمن معرفی نسخه خطی از کلیات قوام الدین محمد صائنی، ممدوحان و سبک اندیشه و شعر وی به دلایل مردود بودن انتساب اشعار وی به صائن الدین علی ترکه بپردازد. از آنجا که اطلاعات به دست آمده از متن کلیات قوام الدین می باشد، ارزش تاریخ ادبیاتی این پژوهش که در نوع خویش مسبوق به سابقه نیست، حائز اهمیت است.