نکته هایی درباره تلمیحات «شاهنامه ای» خاقانی

خاقانی از نظر پشتوانه های فرهنگی از برجستگان تاریخ شعر پارسی است، براین اساس و به سبب اهمیت شاهنامه فردوسی در غنای فرهنگی ادبی متون پس از خود و نیز چند دلیل و انگیزه دیگر، آثار خاقانی از تلمیحات متنوع شاهنامه ای آکنده است. در این میان ، اشاراتی وجود دارد که آنها را می توان «ظرایف و نوادر تلمیحات» نامید و در دو دسته قابل بررسی است: نخست تلمیحاتی که ماخذ داستانی آنها معلوم است و دیگر، اشاره هایی که امروز منبعشان شناخته نیست و اصطلاحا «تلمیحات سرگردان» است. خاقانی از تلمیحات شاهنامه ای به منظورهایی چون : تبیین مسائل حکمی، تصویر پردازی، ساختن کنایه و تمثیل، وصف حال خویشتن و گاه خودستایی، توصیف در غزلیات زمینی و سرانجام ستایش ممدوح استفاده می کند. در مدایح وی بسامد تشبیه ممدوح به شخصیتهای شاهنامه ای بسیار بیشتر از ترجیح بر آنهاست که احتمالا نفوذ و چیرگی فرهنگ ایرانی در محیط عمومی زندگی وی یعنی شهر شروان و ایرانگرایی و تمایلات شاهنامه ای ممدوحان شاعر و دربارشان در این برخورد معتدل و احترام آمیز با کسان و عناصر شاهنامه ای موثر بوده است. بیشترین نمود تلمیحات شاهنامه ای در آثار خاقانی به ترتیب در دیوان، منشآت  و مثنوی  تحفه العراقین است.

کلیدواژه ها:

Khgani's works ، Shahname's allusions ، rare allusions ، wandering allusions ، Sharvan ، Sharvan shahan. ، آثار خاقانی ، تلمیحات شاهنامه ای ، نوادر تلمیحات ، تلمیحات سرگردان ، شروان ، شروانشاهان.