بررسی ساختار دیباچه مثنویها تا قرن هفتم هجری

این پژوهش بر آن است تا دیباچه مثنویها را با روش تحقیق کیفی از نوع تحلیلی- توصیفی و شیوه متن­پژوهی واکاوی کند. یافته­ها نشان می­دهد: با اینکه ساختار دیباچه­های منسجم تلفیقی از حمد، نعت و مدح است و تکرار این ساختار مثلثی در هم تنیده، آن را به کلان- الگوی معیاری برای تمامی مثنویهای دیباچه­دار فارسی تبدیل کرده است که از مثنویهای نخستین تا ادوار بعد، گسترش و تحول بحث­برانگیزی می­یابد؛ اما اجزای این الگو تحت تاثیر اوضاع سیاسی، اجتماعی و دینی عصر، حماسی، غنایی و عرفانی بودن موضوع مثنوی، سلیقه رایج زمان و نگرش و شخصیت مثنوی­سرا در نوسان است. افزون بر این، نبود دیباچه در برخی مثنویها سوال برانگیز است؛ پاره­ای دیگر دیباچه منثور و بعضی شروعی رمزی دارد.

کلیدواژه ها:

structure of the preface of the Masnavi ، lack of preface ، with preface ، special preface ، exhortational preface ، proverbial prefaces . ، ساختار دیباچه در مثنوی ، بدون دیباچه ، دیباچه دار ، دیباچه خاص ، دیباچه رمزی ، دیباچه منثور.