کهن الگوی قربانی در آیین های مهرپرستی و زرتشتی با محوریت قربانی شدن گاو

در اجرای کهن­­الگوی قربانی، عنصر قربانی با توجه به نوع فرهنگ، آیین، معیشت و... انتخاب می­شده است و در ایران، گاو به­منزله اسطوره­ای کهن که از آغاز داستان آفرینش در اساطیر آیینی حضور دارد، شاخص­ترین چهره برای عمل قربانی است و در آیین مهرپرستی به­مثابه یکی از مهم­ترین مراسمات اجرا می­شده است تا با ریخته شدن خون گاو، زمین به حیات دوباره برسد و با خوردن گوشت آن، پیروان این آیین به جاودانگی و نامیرایی رسند. پس از ظهور زرتشت به دلایلی مانند مقابله با نمادهای مهرپرستی، ترویج یگانه­پرستی، لزوم یکجانشینی و توسعه تمدن، با قربانی­کردن گاو به­شدت مقابله می­شود و حراست و حمایت از گاو مورد توجه خاص زرتشت قرار می­گیرد؛ اما با این همه، حتی در آیین زرتشت نیز روایت های از قربانی­کردن گاو گزارش شده است که از لزوم اجرای این عمل حکایت دارد و آن همانا کمک به باروری زمین و احیای چرخه حیات است؛ اما با این همه، برخورد زرتشت با قربانی­کردن گاو، اسطوره جاودانگی و مسئله حفظ زمین را وارد عرصه­های تازه­تری از معنا می­کند و مضامین اساطیری را با تعقل همراه می­سازد. این جستار به شیوه توصیفی تحلیلی و با توجه به نظریه یونگ، کهن­الگوی قربانی گاو را در دو آیین مهرپرستی و زرتشتی بررسی و واکاوی کرده است.

کلیدواژه ها:

Archetype ، sacrifice ، cow ، Mithraism ، Zoroastrianism ، کهن الگو ، قربانی ، گاو ، مهرپرستی ، زرتشت