مطالعه فراتحلیلی درون مایه های هیجانی در بومی سرودهای ایرانی

بومی­ سروده ­ها بخش مهمی از ادبیات شفاهی ایران هستند که دامنه وسیعی از عواطف و هیجان­های اخلاقی را در درون­مایه ­های خود جای داده ­اند. غنای عاطفی بومی ­سروده ­ها آن­ها را از نظر اثربخشی بر رشد اخلاقی افراد جامعه در موقعیت ممتازی قرار می­دهد؛ زیرا بر اساس نظریه­های عاطفه­گرای اخلاقی، منشا اصلی قضاوت و رفتار اخلاقی بیشتر از آنکه خردورزی اخلاقی باشد، نظام هیجانی اخلاق­مدار است. در مقاله حاضر کوشش شده است با نگاهی تربیتی به بومی­سروده­های ایرانی، ضمن تبیین نظری جایگاه ذهن هیجانی در رشد اخلاقی فرد و جامعه، محتوای هیجانی بومی­سروده­های نواحی مختلف ایران بر اساس بخشی از مطالعات صورت­گرفته با رویکردی فراتحلیلی بررسی شود. هدف اصلی، بررسی ماهیت و فراوانی مضامین هیجانی در بومی­سروده­ها با استفاده از روش فراتحلیل توصیفی و با تکیه بر تحلیل­های محتوایی صورت­گرفته در ۳۲ مقاله پژوهشی چاپ­شده بین سال­های ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۶ در شش نشریه پژوهشی بود. بر این اساس، تعداد ۵۷ مضمون هیجانی با بیشترین فراوانی در بومی­سروده­های ایرانی شناسایی شدند که ۷۱ درصد از آن­ها را هیجان­های اخلاقی تشکیل می­دادند. همچنین، بررسی مقایسه­ای فراوانی هر یک از درون­مایه­های هیجانی در بین بومی­سرود­های ۷ منطقه جغرافیایی کشور، گویای نبود تفاوت­های معنادار در بین این مناطق بود. یافته­های این پژوهش، بومی­سرود­های مناطق مختلف کشور را به­عنوان ابزار فرهنگی و تربیتی مهمی در جهت ترویج اخلاق هیجان­مدار معرفی نموده و بر مطالعات وسیع­تر در زمینه محتوای هیجانی عامه­سروده­های مناطق مختلف کشور به­عنوان گامی در جهت پیشبرد ادبیات کاربردی و در راستای پیشگیری و مواجهه با مسائل اجتماعی تاکید کرده است.

کلیدواژه ها:

local songs ، emotional content ، literary emotion ، emotional ethics ، بومی سرود ، درون مایه هیجانی ، هیجان ادبی ، اخلاق عاطفه گرا