مقایسه دو حکایت از الهی نامه عطار و هزارویک شب با توجه به ساختار غنایی و شیوه تاثیرپذیری ادبیات عرفانی از ادبیات عامه

هر ملت برای تجلی باورها و آداب و رسوم مردمان خود خاستگاهی دارد. ادبیات آینه تمام­نمای گذشته هر قوم است. سیر تاریخ هر ملت یا مردم گسسته نیست و اگر پیامی در یک متن از ادبیات عامه با واقعیت‎های دوران تاریخی خود گره خورده باشد همواره با گذر زمان به دورههای بعد نیز منتقل و به تناسب زمان بازآفرینی میشود. هزارویک­شب، مادر قصه‎های جهان، منبع خوبی در ادبیات عامیانه به­شمار میرود. درواقع، میتوان گفت حکایت­های هزارویک­شب در سیر زمانی خود معانی و مقاصد تازه ای یافته است. عطار، شاعر عارف، با هنر داستان­پردازی از حکایتهای ادب عامه با اندکی تفاوت در سیر داستاننویسی در بیان اندیشههای عرفانیخود بهره برده است. وجود نشانه‎ها و موارد مشترک و ارتباط و پیوند جنبه‎های گوناگون صوری و محتوایی، گویای روابط بینامتنیت میان دو حکایت است. با بررسی ساختار غنایی داستان­ها به روابط میان آنها و توصیف الگوهای ساختاری آن‎ها پی میبریم. داستانها بر اساس موضوع (حماسی، عاشقانه، و عارفانه) بنمایههای متفاوتی دارند. داستانهای عاشقانه دارای بن­مایه­هایی چون آغاز عشق، بزمهای عاشقانه و ... هستند. در این پژوهش، ساختار غنایی دو حکایت «پیر عاشق و جوان گازر» در الهینامه عطار و «عاشق صادق» در هزارویک­شب با هم مقایسه شد و تاثیرپذیری ادبیات عرفانی از ادب عامه و همچنین سیر تحول دو حکایت از دیدگاه ژرار ژنت و روابط بینامتنیت بررسی شد.

کلیدواژه ها:

Folk literature ، Lyric structure ، One Thousand and One Nights ، Elahi-Nameh ، Inter textuality ، ادب عامه ، ساختار غنایی ، هزارویک شب ، الهی نامه ، بینامتنیت.