مقایسه تطبیقی گفتمان کلیشه های جنسیتی در ضرب المثل های فارسی و ترکی استانبولی از دیدگاه جامعه شناسی زبان

ضرب­المثل­ها انعکاس­دهنده جنبه­ها و زاویه­های مختلف زندگی مردم و دربردارنده مفاهیم اجتماعی و فرهنگی و به­منزله متن­های زبانی در کانون توجه زبان­شناسی اجتماعی هستند. پژوهش حاضر مطالعه­ای توصیفی تحلیلی است که به بررسی کلیشه­های جنسیتی در ضرب­المثل­های فارسی و ترکیه­ای از دیدگاه جامعه­شناسی زبان پرداخته است. در این مقاله تعداد ۱۰۰ ضرب­المثل دارای کلیشه جنسیتی در زبان فارسی و ترکیه­ای، به شیوه نمونه­گیری هدفمند انتخاب و بررسی شده­اند. این پژوهش درپی دستیابی به این پرسش­هاست که کدام نوع از کلیشه­های جنسیتی در ضرب­المثل­های فارسی و ترکی بیشتر مشاهده می­شود؟ کلیشه­های جنسیتی موجود در ضرب­المثل­های فارسی و ترکی بیشتر بر کدام جنسیت تاثیر می­گذارد؟ از منظر جامعه­شناسی زبان کاربرد کلیشه­های جنسیتی خاص در ضرب­المثل­های فارسی و ترکی، چگونه اوضاع اجتماعی هر دوره را بازنمایی می­کند؟ نتایج این تحقیق بیانگر آن است که کلیشه­های جنسیتی در ضرب­المثل­های مربوط به زنان بیشتر از مردان است. همچنین، بیان ویژگی­های اخلاقی در ضرب­المثل­های فارسی و ترکی بیشتر از سایر ویژگی­ها کاربرد داشته است و مفاهیم مطرح­شده در ضرب­المثل­ها نشان­دهنده سوگیری جنسیتی، بی­توجهی به زنان و سطح پایین اجتماعی زنان در فرهنگ عامه مردم در گذشته است. همچنین، فرهنگ ترک­زبانان و ایرانیان به­دلیل نزدیکی مرزها و فرهنگ­های ایران و ترکیه، در کاربرد کلیشه­های جنسیتی در جامعه، دارای شباهت­های زیادی با هم هستند.

کلیدواژه ها:

Gender-related stereotypes ، Persian proverbs ، Turkish proverbs ، sociology of language ، کلیشه های جنسیتی ، ضرب المثل های فارسی ، ضرب المثل های ترکیه ای ، جامعه شناسی زبان.