مطالعه فرهنگی بروز و کنترل هیجان در فرهنگ عامه ایران (نمونه موردی: امثال و حکم دهخدا)

این مقاله به بررسی عوامل فرهنگی موثر بر شکلگیری هیجانها و عواطف و شیوه مدیریت آن ها در  امثال و حکم دهخدا می پردازد. برای دستیابی به این هدف، از روش «تحلیل محتوای استنباطی» استفاده شده است. جامعه آماری، کتاب چهارجلدی امثال و حکم دهخداست و نمونه تحقیق تمامی امثال و حکم فارسی موجود در این اثر است. روش کار به این ترتیب است که نخست شواهد مربوط به هیجانهای اصلی یعنی «خشم و نفرت، ترس، شادی و غم، عشق، تعجب و شرم» از  امثال و حکم دهخدا استخراج شده سپس شواهد، طبقه بندی و بسامد هیجانها، عوامل بروز آن ها و راهکارهای مدیریتی شان مشخص شده است. درنهایت براساس روانشناسی جدید تفاوتها و شباهتها تعیین و به بررسی وجوه فرهنگی آن ها پرداخته شده است. نتیجه حاکی از این است که از میان هیجانها به ترتیب هیجانهای خشم، ترس، شادی و غم بیشترین بسامد را به خود اختصاص دادهاند. بقیه هیجانها در فرهنگ عامه برخلاف روانشناسی جدید، کم تر موردتوجه بوده اند و  با توجه به اینکه شواهدی برای راهکارهای مدیریتی آن ها یافت نشده یا در فرهنگ ما بعد منفی نداشتهاند؛ مانند هیجان عشق یا هیجان محسوب نمی شدهاند؛ مانند هیجان تعجب یا یک اصل اخلاقی به شمار میآمدهاند؛ مانند هیجان شرم. علاوهبراین، عوامل بروز هیجانها و راهکارهای مدیریتی به نوعی در مظاهر فرهنگی ایران مانند عقاید دینی، سیاسی، تربیتی و غیره ریشه دارند.

کلیدواژه ها:

Popular culture ، proverbs and verdicts ، psychological emotions ، causes of emotions ، emotion management solutions ، فرهنگ عامه ، امثال و حکم ، هیجان های روان شناختی ، عوامل بروز هیجان ها ، راهکارهای مدیریت هیجان ها.