دگرگونی معنایی در واژه های شمس النهار (نخستین نشریه افغانستان) و مقایسه آن با هفته نامه کابل (از نشریه های متاخر افغانستان)

زبان روزنامه‍نگاری افغانستان از یک‍‍ونیم سده به این‍سو دگرگونی‍هایی را از سر گذرانده است. یکی از این ها دگرگونی معنایی واژگان از نوع "کاهش واژگانی" است. در این پژوهش، دگرگونی معنایی واژه‍های زبان فارسی در شمس‍النهار (نخستین نشریه افغانستان) و مقایسه آن با هفت ‍نامه کابل، یکی از نشریه ها متاخر، بررسی شده است. هدف این پژوهش نمایاندن نوع، بسامد دگرگونی معنایی از نوع کاهش واژگانی (متروک شدن یکی از معناهای واژه ها یا متروک شدن کامل آن ها) و دریافت عوامل این دگرگونی در واژه های مس‍النهار است. این پژوهش بنیادی به شیوه توصیفی و با استفاده از منابع کتاب‍خانه ای صورت گرفته است. توصیف و تحلیل داده‍ها نشان می‍دهد که بیشترین دگرگونی‍ها از نوع "متروک شدن کلی" واژ ه ها است. دلیل این دگرگونی ها، گرایش زبان فارسی از تکلف به سادگی است. بررسی ها نشان می‍د‍هد که شماری از واژه های اردو در شمس‍النهار رایج بوده است. هم چنین کاربرد شماری از واژه‍های بالنسبه مهجور به ویژه واژه های عربی در شمس‍النهار نشان دهنده این است که در بازه زمانی نشر آن، استفاده از زبان متکلفانه یا منشیانه در روزنامه نگاری بسیار رایج بوده است. در این تحقیق که برای نخستین بار به دگرگونی معنایی زبان فارسی در واژه های شمس‍النهار پرداخته شده است، نوع و بسامد دگرگونی معنایی واژه ها به‍صورت آماری نیز بیان شده است.

کلیدواژه ها:

دگرگونی معنایی ، زبان روزنامه نگاری ، شمس النهار ، کاهش واژگانی ، هفته نامه کابل