تبیین ماهیت دولت در اندیشه سیاسی امام علی(ع) مبتنی بر آموزه های نهج البلاغه: رویکردهای مفهومی، کارکردی و ساختاری

دولت به منزله ابزاری در جهت تنظیم امر سیاسی در حیات بشری، نقش تعیین کننده ای در نظارت و کنترل اجتماعات انسانی ایفا می کند. با توجه به اینکه « نظریه دولت » و مباحث حول محور آن از جمله ماهیت دولت یکی از مباحث کلیدی حوزه اندیشه سیاسی است، لذا هدف مقاله حاضر، بررسی و شناخت آراء و اندیشه های سیاسی امام علی(ع) با تاکید بر نهج البلاغه از حیث منشاء و ماهیت دولت و رابطه آن با سه وجه مفهومی، کارکردی و ساختاری بوده که نخست، مبانی زیربنایی حکومت از نگاه امام(ع) با چهار اصل عدالت محوری، شریعت الهی و سنت نبوی، قانون مداری و حقوق مداری، و اعتدال و میانه روی مورد مداقه قرار گرفت. سپس با توجه به مسئله پژوهشی مطرح شده، در مقاله حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای، چنین نتیجه گیری و استنتاج شد: در دولت علوی امام علی(ع) در سایه سار سنت نبوی و آموزه های دین مبین اسلام، مفهوم ارگانیکی با ساختار حداکثری بر مبنای وظایفی که او برای پیامبر و نبی قائل بوده مدنظر است. خاستگاه دولت دارای شان الهی است که مقبولیت مردمی را نیز به همراه دارد. دولت در نهج البلاغه یک پیکره واحد بوده که در نظام ولایت تجلی می یابد و مجموع روابط بین اجزاء، کارویژه و ساختار آن را نیز تشریح می کند. ضمن اینکه تبیین حاکمیت مطلق خداوند و خلیفه الله دانستن بشر به همراه فطرت الهی و مدنی او، تعیین کننده کلیت دین و تشریح کننده ساختار حداکثری دولت است. هویت هر بخشی از نظام، جزئی از کلیت دولت اسلامی است و شبکه ای یکپارچه و بسیط از اجزای مختلف را می سازد، با کارویژه های مختلف اما در جهت غایاتی والاتر از اهداف فردی و جزئی.

کلیدواژه ها:

امام علی(ع) ، خلیفه الله ، دولت علوی ، ساختار دولت ، کارویژه دولت ، مفهوم دولت ، نهج البلاغه