تحلیل ساختاری واژگان عربی و معرب در ریاض الادویه (مطالعه موردی ۱۰۵ ادویه)

کتاب ریاض الادویه، اثر حکیم یوسفی هروی، از جمله مهم ترین کتاب های طب سنتی در دوره صفویه به زبان فارسی است؛ لیکننگارنده در تدوین این اثر به بسیاری از کتابهای طب سنتی نوشته شده به زبان عربی ماقبل خود نظر داشت هاست؛ در معرفیادویه های مفرده و مرکبه، ابتدا در مدخل، واژه عربی را آورده سپس در توضیح آن، معادله ای فارسی ، ترکی، هندی، یونانی و بهندرت سریانی ، عبری و نبطی آن را ذکر کرده است. از این روی، مقاله حاضر می کوشد با بررسی ۱۰۵ مورد از ادویه یادشده در ایناثر، نوع کلمات و نحوه ساخت آنها و برابر نهادهای آنها را در دیگر کتب طب سنتی مورد بررسی قرار دهد . مطالعه انجام شدهنشان می دهد ۴۹ مورد از ۱۰۵ مورد ادویه بررسی شده در این کتاب معرب هستند. و ۵۳ مورد از نمونه های بررسی شده کاملا ترجمه شده اند. واژگان ترجم هشده نیز از نظر ساختمان کلمه، یا به صورت مفرد هستند مانند: «ریباس، شلجم، زنجار، قاقله» و یا به صورت مرکب (ترکیب وصفی و اضافی) می باشند. «مانند: بصل النرجس، قشرالاترج، اهلیلج اسود، اهلیلج اصفر، اهلیلج کابلی، تمرهندی، اکلیل الملک». علاوه براین برای برخی از این ادویه ها مانند: «اترج، افیون، اقحوان، انجدان، زنجبیل» در کتب طب سنتی اصطلاحات دیگری نیز یاد شده است.

کلیدواژه ها:

طب سنتی ، ریاض الادویه ، یوسفی هروی ، ریشه شناسی ، برابرنهاد .