بررسی توزیع جغرافیایی تنوعات واکه ای و تهیه اطلس زبانی متغیرها در منطقه زهک

در پژوهش حاضر، گسترش جغرافیایی تعدادی از متغیرهای زبانی گویش سیستانی در شهرستان های زهک وهیرمند در استانسیستان وبلوچستان مورد بررسی قرار گرفته است. باتوجه به تفاوت های موجود در صورت های زبانی و نحوه توزیع متغیرها در مناطقمورد پژوهش، اطلس زبانی ترسیم شده است. به منظور جمع آوری صور تهای زبانی منطقه، از پنجاه فرد گویشور مسن بالای ۵۰ سالسن، گفتار آزاد و مصاحبه صورت گرفت. پرسشنامه ای مطابق با متغیرهای ارائه شده در سایت فرهنگستان زبان و ادب فارسی درقالب فهرست واژگان تدوین شد و در تمام بیست نقطه مورد پژوهش به اجرا درآمد. سپس براساس تفاوت ها و شباهت های موجود درتوزیع صورت های زبانی مربوط در گویش منطقه زهک و هیرمند، نقش های جداگانه برای هر متغیر ترسیم شده است. در این راستا، از نرم افزار GIS برای ترسیم خط مرز همگویی و تعیین دقیق حوزه هر صورت زبانی استفاده شد. با بررسی شواهد زبان شناختی به این نتیجه می رسیم که فرآیندهای افراشتگی واکه و افتادگی واکه در این گویش از جمله ویژگی های زبانی بارز منطقه است که بسامدبیشتری در مقایسه با دیگر فرآیندها دارد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که تنوعات در متغیرهای واژگانی زیاد است بهطور یکهمتغیرها واژگانی کاملا متفاوت از گونه معیار استفاده می شوند. از لحاظ نحوی، شاهد تفاوت چشمگیری در متغیرهای نحوی درمقایسه با زبان فارسی معیار نبوده ایم.

کلیدواژه ها:

متغیر زبانی ، اطلس زبانی ، خط مرز همگویی ، توزیع جغرافیایی ، افراشتگی واکه