مقایسه اثربخشی آموزش مهارت های خودتعیین گری و درمان عاطفه هراسی بر فرا هیجان و استحکام روانی دختران نوجوان با تجربه سوء استفاده جنسی

مقدمه: سوءاستفاده جنسی از کودکان و نوجوانان یکی از نگرانی ­های مهم بهداشت عمومی است که طیف وسیعی از پیامدهای نامطلوب اجتماعی - فرهنگی - خانوادگی را به همراه دارد. هدف پژوهش حاضر، مقایسه اثربخشی آموزش مهارت­ های خودتعیین­ گری و درمان عاطفه هراسی بر فراهیجان و استحکام روانی دختران نوجوان با تجربه سوء استفاده جنسی بود. روش­: این مطالعه از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون همراه با گروه گواه با مرحله پیگیری دو ماهه بود. جامعه آماری شامل تمام دختران نوجوان با تجربه سوء استفاده جنسی شهر اصفهان در سال ۱۴۰۲ بودند. تعداد ۴۵ نفر از آنان با روش نمونه­ گیری در دسترس انتخاب شده و سپس با جایگزینی تصادفی در سه گروه قرار گرفتند. ابزار­های گردآوری داده ­ها، پرسشنامه­ ی فراهیجان میتمنسگرابر (۲۰۰۹م) و پرسش نامه استحکام روانی کلاف و همکاران (۲۰۰۲م) بود. گروه آزمایش نخست تحت آموزش ده جلسه­ای مهارت­های خودتعیین ­گری پروتکل فیلد و هافمن (۱۹۹۴م) و گروه آزمایش دوم تحت آموزش هشت جلسه ­ای درمان عاطفه هراسی پروتکل مک کالو (۲۰۰۳م) قرار گرفتند. گروه گواه نیز در لیست انتظار قرار گرفتند. داده ­ها با استفاده از SPSS-۲۳ و روش آماری تحلیل واریانس آمیخته با اندازه ­گیری مکرر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج: یافته ­ها نشان داد، میانگین سنی در گروه آموزش مهارت خود تعیین گری، عاطفه هراسی و گروه گواه، به ترتیب ۲/۱۵، ۵/۱۶ و ۷/۱۵ بود که اعضای هر سه گروه با هم قابل قیاس و همگن بودند. همچنین یافته­ ها نشان داد، هر دو مداخله آموزش مهارت­ های خودتعیین­ گری و درمان عاطفه ­هراسی در افزایش فراهیجان مثبت و استحکام روانی دختران نوجوان با تجربه سوءاستفاده جنسی در مرحله پس ­آزمون و پیگیری موثر بوده ­اند (۰۵/۰>p)؛ اما فقط درمان عاطفه هراسی در بهبود فرا هیجان منفی موثر است. بین دو گروه آزمایش تفاوت معناداری در اثربخشی درمان بر فرا هیجان و استحکام روانی افراد وجود داشت و درمان عاطفه ­هراسی نسبت به آموزش مهارت­های خودتعیین­ گری اثربخش ­تر بوده است. بحث و نتیجه­ گیری: با توجه به یافته ­ها می ­توان نتیجه گرفت؛ این دو روش درمانی (درمان عاطفه­هراسی و آموزش مهارت خودتعیین­ گری) در بهبود مولفه های روان شناختی دختران نوجوان با تجربه سوء استفاده جنسی موثر محسوب می ­شوند و درمان عاطفه ­هراسی در بهبود مولفه های روان شناختی فراهیجان و استحکام روانی این افراد موثرتر است؛ لذا از این درمان­ها می­ توان به عنوان مکمل جهت کاهش مشکلات روان شناختی دختران با تجربه سوء استفاده جنسی به ­کار گرفته شوند.

کلیدواژه ها:

استحکام روانی ، سوء استفاده جنسی ، عاطفه هراسی ، فراهیجان ، مهارت های خودتعیین گری