چرای هدفمند دام، راهکاری برای مدیریت پوشش گیاهی و دستیابی به مراتع سالم

چرای هدفمند، ابزاری اثبات شده برای مدیریت پوشش گیاهی مراتع است و دانش مرتبط با آن، به سرعت در حال گسترش است. چرای هدفمند در مدیریت پوشش گیاهی، چرای دام را از حالت کلیشه ای خود، فراتر می برد و هدف از آن، کاربرد نوع مناسب و خاصی از دام در فصل یا دوره ای با شدت مشخص برای رسیدن به اهداف مدیریت پوشش گیاهی و مبارزه با گیاهان ناخواسته در ترکیب گیاهی مراتع است. در حالی که در نقطه مقابل، هدف از چرای سنتی، فقط تولید کالاهای دامی است. این مفهوم، در بین محققان و مدیران مرتع، ده ها سال مطرح بوده و نام های مختلفی شامل توصیه چرا و گیاه خواری مدیریت شده، به خود گرفته است. هدف مشترک از چرای هدفمند و مدیریت چراگاه های طبیعی؛ حفظ خاک، فلور، جانوران و منابع آبی است که به نوبه خود، می توانند فرآیندهای اکولوژیکی نظیر چرخه مواد مغذی، چرخه آب و گردش انرژی را حفظ کنند. در واقع نسخه های چرای هدفمند، دانش مربوط به اکولوژی گیاهی، تغذیه دام و رفتار چرایی دام را با همدیگر ادغام می کنند. بدین ترتیب، دام دیگر یک حیوان چرا کننده نیست، بلکه ابزاری قدرتمند برای مدیریت مرتع است. توان تلفیق چرای دام با سایر برنامه های مدیریتی، می تواند علاوه بر کاهش چشمگیر هزینه ها، بازده برنامه های اجرایی را نیز بهبود بخشد. چرای هدفمند، همگام با اصول حفظ محیط زیست، گام برداشته و بر خلاف روش های سنتی، ردپایی از خود، باقی نمی گذارد و با روش های شیمیایی و مکانیکی نظیر سم پاشی، زنجیرکشی و غیره، رقابت کرده و به خوبی گیاهان نامطلوب را کنترل می کند. واضح است که استفاده غلط از این ابزار مدیریتی، نیز می تواند اثرات مخربی داشته باشد. هدف مقاله حاضر، ارائه دیدی جامع در مبحث چرای هدفمند دام و زمینه نهادینه سازی این رویکرد نوین در مدیریت دام و مرتع است.

کلیدواژه ها:

رابطه دام و مرتع ، چرای هدفمند دام ، مدیریت پوشش گیاهی