انتخاب توده های محلی و ارقام تجاری طالبی و خربزه متحمل به تنش خشکی با استفاده از روش های آماری چندمتغیره و شاخص های تحمل

به منظور انتخاب متحمل ترین ژنوتیپ طالبی و خربزه به تنش خشکی، تعداد۳۰ توده محلی و رقم در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بروجرد، در سال۱۳۹۷ بررسی گردیدند. آزمایش در قالب طرح بلوک‎های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی اجرا شد. تنش خشکی از آغاز میوه دهی اعمال گردید. آبیاری بر اساس میزان تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A (شرایط نرمال: ۵۰میلی متر و شرایط تنش: ۱۰۰ میلی متر) انجام شد. نتایج این مطالعه نشان داد که همبستگی بالا بین عملکرد در شرایط تنش (YS) و آبیاری نرمال (YP) با شاخص های تحمل به تنش خشکی از جمله  MP(میانگین عملکرد)،GMP  (میانگین هندسی عملکرد) و STI (شاخص تحمل تنش) وجود داشت. وراثت پذیری عمومی در شرایط تنش خشکی از ۸۱ درصد برای عملکرد میوه در بوته تا ۹۷ درصد برای تعداد میوه متغیر بود. در شرایط تنش خشکی، بالاترین درصد ضریب تنوع ژنتیکی (GCV) برای صفات وزن گوشت و پوست (۴۹ درصد)، تعداد میوه (۴۷ درصد) و کمترین مقدار برای روز تا رسیدگی (۴ درصد) به دست آمد. بر اساس نمودار بای پلات تجزیه به مولفه های اصلی توده های ممقانی، ریش بابا، گرمک، ملون ژاپنی، خربزه شاد گان و خربزه نهاوندی به عنوان متحمل و توده مازندرانی، ازبک یک و گینسن ماکوآ به عنوان حساس به تنش خشکی شناسایی شدند. یافته های مطالعه حاضر می تواند در فرآیند تلاقی بین توده های محلی و ارقام تجاری مورد استفاده قرار گرفته و در نهایت موجب تسریع در برنامه های  بهنژادی با هدف تولید ارقام متحمل به تنش خشکی طالبی و خربزه شوند.

کلیدواژه ها:

Principal Component Analysis ، Selection Broad Sense Heritability ، Correlation ، تجزیه به مولفه های اصلی ، گزینش ، وراثت پذیری عمومی ، همبستگی