تبیین روایت «التقیه من دین الله»، با روش نقض اصول همکاری گرایس

یکی از روایات تقیه که با اسناد و متون مختلف در جوامع حدیثی شیعه نقل شده، روایتی است که امام صادق (ع) در آن، برای اثبات مشروعیت تقیه، به بخشی از داستان حضرت یوسف (ع) استناد می کند. فهم کیفیت دلالت این روایت، بر جواز و مشروعیت تقیه در کتب فقه الحدیث، مبهم است. به نظر می رسد امام صادق (ع)، در این روایت، بسیار سربسته استدلالی را مطرح می کند که مورد پذیرش مخاطب واقع شده است. برای فهم معنای ضمنی این روایت، با توجه به موجز و سربسته بودن پاسخ امام صادق (ع) و همدلی مخاطب از روش مطالعه اصل همکاری گرایس استفاده شده است، تا معانی بیشتری از این روایت، کشف گردد. این پژوهش برای فهم معنای ضمنی، بر همدلی امام صادق (ع) و اصحاب حدیث تمرکز کرده است. مطالعه تطبیقی بین شرایط امام صادق (ع) و اصحاب حدیث، با داستان حضرت یوسف (ع)، نشان می دهد امام صادق (ع) به دنبال بیان سه موضوع مهم بوده است. نخست؛ مشروعیت تقیه، دوم: رفع اتهام سرقت حدیث از اصحاب حدیث و سوم: بشارت به پیروزی جریان اصحاب حدیث در جریان احیاء سنت نبوی.

کلیدواژه ها:

تقیه ، سرقت حدیث ، صواع ملک ، سنت نبوی ، همدلی