اندیشه های فکری و سیاسی شاعر ترکمن صحرا، مختومقلی فراغی

مختومقلی فراغی از عارفان و شاعران بزرگ ترکمن صحراست که در قرن 12 ه.ق در گنبد گاووس دیده به جهان گشود. در دایره المعارف اشعار مختومقلی سهمی برای همه ی افراد با طرز فکرها و فرهنگ های مختلف وجود دارد که آن کسی که دنبال عارفانه هاست، برایش عارفانه هایی از جنس عطار دارد و آن کسی که دنبال عاشقانه هاست، عاشقانه هایی از جنس حافظ و مولانا دارد. مختومقلی مانند دیگر شاعران مسلمان ایرانی همچون فردوسی، سعدی، عطار، حافظ و مولانا از افتخارات ایران بزرگ و اسلامی است و اگر ما مختومقلی فراغی را محدود به یک گروه، دسته، قوم و منطقه قرار دهیم خواسته یا ناخواسته در حق این شاعر بزرگ ایرانی ظلم کرده ایم. همچنان که از افکار، اشعار و دیدگاه های دیگر شاعران بنام ایرانی تمام ایرانیان در اقصی نقاط جهان بهره می برند و حتی این بزرگان را به دنیا معرفی می کنند؛ لازم است دیدگاه های ناب و اسلامی مختومقلی فراغی نیز به عنوان یک شاعر، عارف و نویسنده ایرانی بیش از پیش به دنیا معرفی گردد و از دیدگاه های ایشان، همه حقیقت جویان جهان بهره مند گردند. آثار ادبی هر دوره، آیین هایی است که شرایط اجتماعی و سیاسی و فرهنگی آن زمان را بازتاب می کند. یکی از مضامین شعری مختومقلی نیز طرح و بازتاب مباحث سیاسی بوده است. ریشه طرح مباحث سیاسی از آنجا سرچشمه می گرفت که مختومقلی در دوران پر فراز و نشیب حکومت قاجاریه زندگی می کرد و آحاد مردم در آن دوران از ظلم و ناعدالتی رنج می بردند، از این رو وی ظلم بر اقشار محروم جامعه را مورد انتقاد شدید قرار داده؛ رسیدن مردم به کمال آزادی و امنیت و سلامتی به بزرگترین آرمان و دغدغه فکری مختومقلی تبدیل شده بود. یکی دیگر از مضامین اصلی اشعار مختومقلی عارفانه بودن آنها بود. او مانند پیامبری برانگیخته شده بود که حدیث عشق در گوش جان ها می خواند و دلسوزانه و مشفقانه به راهنمایی قوم خویش می پرداخت. او هرگز دامن لب به ساغر زرین می نیالود اما بوسه بر جام بلورین عشق زد و از نخستین عشق پاک خود به «منگلی» تا واپسین عشق خود به حضرت دوست صادق ماند. ما نیز در این جستار برآنیم تا با عنایت بر مطالعات کتابخانه ای و رجوع به یافته ها و مصاحبات ارزشمند صاحب نظران و ادب دوستان و پژوهش های صورت گرفته در زمینه مختومقلی، به بررسی و تکوین اندیشه های سیاسی و عارفانه این شخصیت والا مقام بپردازیم.

کلیدواژه ها:

مختومقلی فراغی ، عرفان و تصوف ، عشق الهی ، اتحاد و یگانگی ، استبداد شاهان