نقشه راه خط مشی گذاری دولتی برای تولید دانش بنیان و اشتغال آفرین براساس منویات مقام معظم رهبری: رهیافتی آمیخته

هدف: یکی از مسائل بسیار مهم در حوزه اقتصادی، توجه به شرکت های دانش بنیان یا شرکت های متمرکز بر دانش است که در راستای توسعه اقتصاد دانش محور و تحقق اهداف کشور در حوزه های مختلف ایجاد می شوند. بنگاه هایی که می توانند با بهره گرفتن از دانش و فناوری در حوزه تقویت قدرت اقتصادی و گسترش حوزه تجاری، توسعه پایدار ایجاد کرده و مزیت رقابتی برای کشور بدنبال داشته باشند. در این راستا، هدف پژوهش حاضر طراحی نقشه راهی برای خط مشی گذاری دولتی برای تولید دانش بنیان و اشتغال آفرین براساس منویات مقام معظم رهبری با دو رویکرد کیفی و کمی است. روش: این تحقیق از لحاظ هدف، اکتشافی و از لحاظ نوع، توصیفی است که به روش میدانی اجرا گردید. جامعه آماری در مرحله کیفی که از روش داده بنیاد استفاده شده است، ۳۰ نفر از خبرگان و اساتید دانشگاه های استان اردبیل بودند که به روش هدفمند (نمونه گیری نظری)، با روش ارجاع زنجیره ای (روش گلوله برفی) انتخاب شدند و بعد از اشباع نظری در مصاحبه، فرآیند کدگذاری انجام گرفت. در بخش کمی نیز، کلیه کارکنان شرکت های دانش بنیان و پارک علم و فناوری استان اردبیل بودند که مطابق جدول مورگان تعداد ۱۵۵ نفر به عنوان نمونه آماری بدست آمد و براساس روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای مورد مطالعه قرار گرفتند. همچنین گردآوری اطلاعات این پژوهش در مرحله اول، از طریق مصاحبه های عمیق و نیمه ساختاریافته انجام شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات در مرحله دوم پرسشنامه محقق ساخته (بازطراحی شده) با پاسخ بسته (طیف لیکرت) بود که براساس شاخص های نقشه راه خط مشی گذاری دولتی برای تولید دانش بنیان و اشتغال آفرین، مستخرج از مرحله اول تنظیم شده است. برای تجزیه و تحلیل سوالات در مرحله اول، کدهای ساختاری با روش داده بنیاد و به سه روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی جمع آوری شده و بوسیله نرم افزار MaxQDA مورد بررسی قرار گرفتند و در مرحله دوم نیز برای بررسی برازش مدل به دست آمده از مرحله اول، از روش حداقل مربعات تعمیم یافته و خودگردان سازی (بوت استراپینگ) یا برش جک-نایف در نرم افزار Smart PLS استفاده شده است. در نهایت از شاخص های برازش NPAR، DF، P، CMIN (Chi Square)، AGFI، GFI، شاخص توکر-لوئیس (TLI)، شاخص بنتلر- بونت (NFI)، CFI، PNFI، PCFI، RMSEA و CMIN/DF جهت اعتبارسنجی مدل (برازش مناسب مدل ارائه شده) استفاده گردید. یافته ها: مجموعه داده های بدست آمده بعد از طی فرآیند مستمر کدگذاری های باز، محوری و گزینشی و استفاده از نرم افزار MaxQDA، در قالب ۱۰۴ کد باز، ۶۲ مفهوم، ۱۴ مقوله و ۶ طبقه (مقوله محوری، شرایط مداخله گر، شرایط علی، شرایط زمینه ای، راهبردها، پیامدها) براساس رویکرد سامان مند سازماندهی شدند. طبق نتایج به دست آمده برای شاخص های برازش، شاخص های CFI، IFI، GFI و NFI دارای برازش مناسبی هستند. همچنین ریشه میانگین مربعات خطای برآورد نیز ۰۶۶/۰ بدست آمده که کمتر از ۰۸/۰ می باشد. بنابراین، برازش مدل، مطلوب ارزیابی شده و می توان به نتایج حاصل از آن اتکاء نمود. نتیجه گیری: براساس نتایج حاصل از پژوهش و خروجی نرم افزار Smatr PLS، شاخص «شناسایی مسائل و مشکلات بالقوه و بالفعل مربوط به شرکت های دانش بنیان» با ضریب مسیر ۸۹۲/۰ به عنوان مهم ترین و اثرگذارترین شاخص در نقشه راه طراحی شده شناسایی گردید. از بین شاخص های مربوط به عوامل علی، شاخص «افزایش بهره وری منابع انسانی و تولید» (el۷) به عنوان مهم ترین و تاثیرگذارترین شاخص با ضریب مسیر ۸۰۴/۰ شناسایی شد. مهم ترین شاخص مولفه مقوله محوری، شاخص «رویارویی با چالش های غیرمنتظره و داشتن برنامه» (me۵) با ضریب مسیر ۸۵۰/۰ می باشد. مهم ترین شاخص مقوله های زمینه ای نیز شاخص «وجود نیروی انسانی خبره، بستر دیجیتال و مشتری دیجیتال» (za۸) با ضریب مسیر ۸۰۹/۰ معرفی شد. مهم ترین شاخص مقوله راهبردها نیز شاخص «شناسایی مسائل عمومی تولید دانش بنیان توسط نهادهای متولی» (ra۴) با ضریب مسیر ۸۶۵/۰ بود. در نهایت با توجه به نتایج پژوهش، مهم ترین شاخص مقوله پیامدها نیز شاخص «ارتقای رضایت عمومی از تولید دانش بنیان» (p۵) با ضریب مسیر ۸۶۸/۰ شناسایی شد.

کلیدواژه ها:

تولید دانش بنیان ، خط مشی گذاری دولتی ، نقشه راه ، شرکت های دانش بنیان ، استان اردبیل