ارزیابی آلودگی رسوبات به عناصر سنگین با استفاده از داده های ژئوشیمیایی و شاخص های آلودگی (مطالعه موردی: حوضه عراقی در شهرستان اسفراین)

فلزات سنگین بر اثر فعالیتهای مختلفی می توانند در محیط انتشار یافته و سلامتی افراد جامعه را به خطر اندازد. با توجه به اهمیت موضوع، پژوهش حاضر به بررسی آلودگی رسوبات حوضه آبریز عراقی به عناصر سنگین پرداخته است. بدین منظور ۲۴ نمونه رسوب برداشت و  غلظت ۱۱ عنصر سنگین شامل As،Cd ،Co  ، Cr ،Cu ، Fe، Mo، Ni ، Pb، V و   Al مورد بررسی و برای سنجش آلودگی از شاخص های آلودگی استفاده گردید. بر اساس محاسبه شاخص غنی شدگی و بر اساس تقسیمبندی چن (۲۰۰۷) عناصر مولیبدن( با میانگین ۹۱/۰)، مس( با میانگین ۹۲/۰)  و آهن( با میانگین ۹۶/۰) در زمره عناصر بدون غنی شدگی( کمتر از ۱) و عناصر سرب، کادمیوم، کروم، آرسنیک، نیکل، کبالت و وانادیوم در محدوده غنی شدگی اندکی در منطقه قرار دارند. بر اساس این شاخص و شاخص درصد عوامل انسان زاد یا ضریب آنتروپوژنیک منشاء همه عناصر موردمطالعه در منطقه لیتوژنیک بوده که بر اثر هوازدگی و فرسایش واحدهای سنگی منطقه به وجود آمده است. نتایج حاصل از بررسی ضریب آلودگی،  شاخص درجه آلودگی اصلاح شده، ضریب بار آلودگی و زمین انباشتگی نشان داد نمونه های رسوب در حوضه مورد مطالعه آلودگی خاصی را نشان نداده و در طبقه بدون آلودگی قرار گرفتند. میانگین ضریب شاخص ریسک اکولوژیک و ریسک اکولوژیک اصلاح شده به ترتیب برابر ۳۸/۵۰ و ۰۷/۱۱۴ بدست آمده که بر اساس طبقه بندی هاکانسون وضعیت ریسک اکولوژیک و ریسک اکولوژیک اصلاح شده رسوبات منطقه مورد مطالعه به عناصر سنگین، کم می باشد.

کلیدواژه ها:

انسان زاد ، زمین انباشتگی ، شاخص ریسک اکولوژیک اصلاح شده ، غنی شدگی ، لیتوژنیک