زمین شناسی، کانه نگاری و لیتوژئوشیمی کانسار چندفلزی (سرب - مس- روی- نقره) پیرحاجات، شمال باختر طبس

کانسار پیرحاجات در فاصله ۵ کیلومتری شمال خاور روستای پیرحاجات و۱۲۰ کیلومتری شمال باختر طبس در رشته کوه های پیرحاجات واقع شده است. این کانسار در خرد قاره ایران مرکزی و ایالت فلززایی طبس – پشت بادام در بخش ازبک کوه – عشق آباد قرار دارد. زمین شناسی منطقه شامل واحد سنگی کربناته (دولومیت و آهک دولومیتی) سازند شتری متعلق به تریاس میانی و واحد سنگی ماسه سنگ سازند شمشک متعلق به ژوراسیک زیرین می باشد. واحد ماسه سنگی با ترکیب لیت آرنایت براساس نمودار K۲O/Na۲O در برابر SiO۲/Al۲O۳ در موقعیت ساختاری حاشیه غیرفعال قاره ای قرار می گیرد. کانی سازی در این کانسار به شدت تحت تاثیر فرآیندهای تکتونیکی بوده و در این میان، گسل اصلی، از نوع امتدادلغز باروند خاوری- باختری و شیب ۸۰-۷۰ درجه به سمت جنوب از همه مهم تر است. کانی سازی هیپوژن در دو مرحله صورت گرفته و شامل سرب طبیعی، گالن، پیریت، تتراهدریت، کالکوپیریت و اسفالریت است و کانی سازی سوپرژن شامل اکسید سرب (پلاتنریت، ماسیکوت)، لیناریت، آنگلزیت، کوپریت، مالاکیت، آزوریت، کریزوکلا، کوولیت، تنوریت، گوتیت، سروزیت است. کانی های باطله اغلب شامل باریت، سیلیس، کلسیت و دولومیت می باشد. فلز اصلی قابل استخراج در این کانسارسرب است که بصورت سرب طبیعی، پلاتنریت (سرب اکسیدی) و به مقدار کم تری سرب سولفیدی (گالن) می باشد که براساس نتایج تجزیه دستگاهی ICP-OES (تعداد ۱۳ نمونه)، فلز سرب دارای عیار متوسط ۳% و بیشترین عیار نقره در این کانسار ppm ۲۷ است که عیار نسبتا بالای فلز سرب و وجود نقره، دورنمای اقتصادی این کانسار را امیدبخش نشان می دهد. هم چنین فلز روی، دارای عیار میانگین ppm ۳۷۲ است (تعداد ۱۳ نمونه). فلز مس در بعضی نمونه ها نیز دارای عیاری بیشتر از ۵% است. برپایه مطالعات و تجزیه های انجام شده، فاز کانی سازی غالب در این کانسار فاز اکسیدی می باشد که نکته حائز اهمیت در امر فرآوری است. از ویژگی های بارز کانسار وجود منطقه بندی در کانی سازی (تشکیل کانی های مس دار در پایین ترین تراز، سپس کانی های سرب دار و در سطح کانی باریت) به صورت عمقی و جانبی است.

کلیدواژه ها:

سرب طبیعی ، اکسید سرب ، منطقه بندی ، پلی متال ، پیرحاجات