ارزیابی مدیریت فاضلاب جوامع کوچک و روستایی با استفاده از تحلیل مدل SWOT (مطالعه موردی: تصفیه خانه فاضلاب روستای اسلام آباد شهرستان شیروان)

با توجه به بحران های محیط زیستی و کمبود منابع آب در ایران و جهان، مدیریت موثر فاضلاب در جوامع کوچک و روستایی به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک، اهمیت ویژه ای پیدا کرده است. این پژوهش به ارزیابی مدیریت فاضلاب در روستای اسلام آباد شهرستان شیروان با استفاده از تحلیل مدل SWOT پرداخته است. اطلاعات لازم برای تحلیل SWOT از طریق مصاحبه، جلسات متعدد با ذی نفعان محلی و بازدید از مطالعه موردی بوده است. ذی نفعان محلی، شامل مدیران، مهندسان و کارشناسان شرکت آب و فاضلاب و آب منطقه ای استان خراسان شمالی (بجنورد) و سازمان محیط زیست شیروان به دست آمده است. تعداد ۱۲ نفر از خبرگان مختلف در این فرآیند مشارکت داشته اند. تحلیل ها در پنج بعد محیط زیستی، اجتماعی، اقتصادی، فنی و نهادی انجام شده است. نتایج نشان می دهد که سیستم تصفیه خانه روستای اسلام آباد از نظر محیط زیستی با کمترین مصرف انرژی و هزینه نگهداری، عملکرد مناسبی دارد، اما مشکلاتی نظیر عدم ارزیابی دقیق پساب وجود دارد. از نظر اجتماعی، تاثیرات مثبت بر سلامت جامعه و اشتغال زایی محلی برجسته است، در حالی که مشکلاتی مانند تاخیر در پرداخت درآمد کارکنان و نارضایتی از شبکه جمع آوری فاضلاب در زمان بارش مشاهده می شود. از منظر اقتصادی، هزینه پایین سرمایه گذاری و بهره برداری مناسب است، ولی حجم کم پساب تولیدی و غفلت از هزینه های محیط زیستی، چالش های اقتصادی آن را نمایان کرده است. همچنین، از بعد فنی، سیستم با طراحی مناسب برای شرایط بحرانی مقاوم است، اما ضعف هایی همچون نیاز به نظارت و نگهداری منظم وجود دارد. در نهایت، از دیدگاه نهادی، مشکلاتی همچون کمبود بودجه و عدم تخصیص منابع مالی مناسب به چشم می خورد که بر کارایی سیستم تاثیر منفی گذاشته است. این مطالعه، با هدف کمک به مدیران و تصمیم گیران برای شناخت بهتر شرایط موجود و اتخاذ تصمیمات بهینه، به ویژه در حوزه های مختلف مدیریت فاضلاب، اهمیت استفاده از مدل SWOT در ارزیابی سیستم های فاضلابی جوامع کوچک را به خوبی نشان می دهد و توصیه هایی برای بهبود عملکرد آن ها ارائه می دهد.

کلیدواژه ها:

مدیریت فاضلاب ، جوامع کوچک و روستایی ، مدل SWOT ، تحلیل استراتژیک ، ذی نفعان محلی