خوانش توصیفی انتقادی مطالعات ایرانی ایثار و فداکاری (مورد کاوش: پژوهش های داخلی ۱۴۰۱-۱۳۷۹)

مطالعه فرهنگ ایثار و شهادت از دستور کارهای پژوهشی مهم در دوره بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بوده است. پراکندگی یافته­های مطالعات ایثار به­گونه­ای است که صرفا انجام فراتحلیل مطالعات پیشین می­تواند چشم­انداز روشن را بر پژوهشگران ایثار هویدا سازد و دستور کارهای پژوهشی مناسب را در پرتو توصیف و نقد آورده­های پژوهشی در دسترس آن­ها قرار دهد. هدف مطالعه شناسایی محورهای مطالعاتی مرتبط بافرهنگ ایثار، شهادت و فداکاری و همچنین، ایضاح نقدهای وارد بر مطالعات ایثار است. ۳ پرسش اصلی مطالعه بدین شرح است: در پژوهش­های ناظر بر فرهنگ ایثار، شهادت و فداکاری (۰۱۴۰۱-۱۳۷۹) محورهای مطالعاتی مورد توجه محققان کدام بوده­اند؟ مهم ترین نقدهای وارد بر مطالعات ایثار کدم اند؟ صورت بندی دستور کارهای پژوهشی قابل ارائه در حوزه مطالعات ایثار چگونه خواهند بود؟ فراتحلیل ۶۰ مقاله علمی پژوهشی منتخب نشان می دهد تبیین فرهنگ ایثار و شهادت(۴/۳۲ درصد)، توصیف فرهنگ ایثار و شهادت (۳/۲۴درصد)، مفهوم­پردازی ایثار و شهادت ۹/۱۸ درصد، سیاست­گذاری فرهنگ ایثار و شهادت ۵/۱۳ درصد، آسیب­شناسی فرهنگ ایثار و شهادت (۱/۸ درصد) و کنکاش روش­شناختی در مطالعات ایثار و شهادت (۷/۲درصد)، محورهای شش­گانه مطالعاتی را تشکیل می­دهند. «شناسایی عوامل موثر بر فرهنگ ایثار و شهادت» در کانون علائق پژوهشگران بوده است؛ به­طور متقابل، «آسیب­شناسی فرهنگ ایثار و شهادت» و «کنکاش روش­شناختی در مطالعات فرهنگ ایثار و شهادت» از کمترین اقبال در میان پژوهشگران ایثار برخوردار بوده­اند. «غلبه رویکرد ساختاری کارکردی و بی­توجهی حداکثری پژوهش­گران به رویکردهای تفسیری» و «اکتفای پژوهشگران به معنای متعین ایثار و کنارگذاری نمود پدیداری آن در اکنون جامعه ایرانی» دو نقد اساسی وارد بر مطالعات داخلی ایثار مزید بر دیگر نقدهای وارد بر آن­ها محسوب می­شود. «ساخت معرفت پسینی ناظر بر ایثار و فداکاری زمینه­مند در میدان اجتماعی» و «طراحی پژوهش های مبتنی بر نمونه گیری کیفی چندلایه» دو دستور کار پژوهشی قابل ارائه برای مجموعه مطالعات آتی حوزه ایثار و فداکاری هستند.

کلیدواژه ها:

ایثار ، فداکاری ، شهادت ، فراتحلیل ، مرور نظام مند ، نقد مطالعاتی