در آیینه گناه: بازتابی از گناه یا پرده ای بر حقیقت

نمونه ای از بارزترین مسائلی که در اشعار حافظ وجود دارد مبارزه با ریاکاری است که این شاعر به اقتضای جو حکومتی و آشوب های آن دوره سخنان مصلحانه و مبارزانه اش را بصورت غیر مستقیم ابراز داشته که این نوع بیان، برداشت های متفاوت مخاطب را از سطح ظاهری این ابیات به دنبال داشته است. دو پهلویی ها و تضادهای ظاهری ما را بر آن داشت تا به بررسی آن دسته از ابیاتی بپردازیم که پرده گناه آلود کلمات آن، درک درستی از بیت را به دنبال ندارد. ازین جهت به شیوه تحلیلی-روایی و تطبیق شرح های مختلف به دنبال روشن کردن هر چه بهتر این مواردیم، اما بدلیل حجم عظیم دیوان حافظ ناگریز به محدود کردن پژوهش به ۵۰ غزل ابتدایی بر اساس نسخه غنی-قزوینی شدیم. در نهایت به این نتیجه رسیدیم که حافظ در این ابیات دو پهلو به مسائلی نظیر: عبرت دهی، مبارزه با ریا، تقدیر، رفع اندوه، قدرت گناه، توجیه با جوانی، زیبایی معشوق؛ پرداخته است. ازین رو نمی توان آن ها را صرفا از روی ظاهر کلمات ابیات قضاوت کرد.

کلیدواژه ها:

حافظ ، ریا ، تقدیر ، گناه ، دو پهلو