تحلیل تاریخی مهم ترین منابع تاثیرگذار در علوم قرآن در قرن چهارم

چکیده برای جریان شناسی علمی منابع علوم قرآن، نگارشی منظم که عوامل موثر بر تطور آن ها را با تحلیل تاریخی، برای دانش پژوهان این رشته به تصویر بکشد، موجود نیست. پژوهش کیفی حاضر، با رویکرد تفسیری و تکنیک قیاسی، داده های تحلیلی را درباره «تاثیرگذاری مهم ترین نگارش های علوم قرآن در قرن چهارم»، برای مخاطبان تخصصی این رشته، بیان کرده است. در مجموع، نگارش های علوم قرآن در آن قرن، تاثیرگذاری قابل توجهی از حیث ساختاری، محتوایی و تکمیل مباحث جامع این حوزه، نداشته اند. جامع البیان طبری، در بحث سبب نزول، تاثیرگذاری مطلوبی داشته؛ اما عجائب علوم القرآن، از حیث جامع بودن، دارای سطحی متوسط است؛ اما تک نگاری ابن مجاهد در علم قرائت، تاثیرگذارتر از این کتاب و سایر کتب بوده است. تفسیر نعمانی و تعریف شصت مبحث برای علوم قرآن، به غنای محتوایی کتب جامع این حوزه کمک نکرده؛ ولی در تنوع بخشیدن و توسعه دادن به تفکر و دانش مذکور، موثر بوده است. متشابه القرآن ترشیزی، به تک بحث متشابه و تاویل،  غنای علمی داده است؛ اما در بحث جامع علوم قرآن، جریان سازی نمی کند. رهاورد فهم این مطالب، می تواند کامل کننده سرفصل دروس تخصصی رشته علوم قرآن، برای مطالعه منابع تاثیرگذار این حوزه و عوامل موثر بر نگارش آن باشد و به فهم جریان این علم و ارتقای دانش و بینش کمی و کیفی دانش پژوهان، در «تاریخ منابع علوم قرآن»، کمک بکند.

کلیدواژه ها:

علوم قرآنی ، جامع البیان ، عجائب علوم القرآن ، تک نگاری ابن مجاهد ، تفسیر نعمانی ، متشابه القرآن