نقد و بررسی حواله از منظر فقه و حقوق

هدف اصلی پژوهش حاضر که با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از ابزار کتابخانه ای نوشته شده است، نقد و بررسی حواله از منظر فقه و حقوق می باشد. یکی از موضوعات مهم و مورد بحث در فقه و حقوق اسلامی، مبحث حواله است. حواله یکی از نهادهای مهم و پرکاربرد در تجارت و معاملات روزمره به شمار می آید. مباحث راجع به حواله از گذشته مورد توجه فقها و حقوقدانان قرار گرفته است اما ماهیت حواله، موضوعی است که هرچند مطالبی در کتب فقهی و حقوقی درباره ی آن دیده می شود، ولی اثر مستقل و مفصلی در این زمینه وجود ندارد.مشهور فقیهان امامیه اثر عقد حواله را مانند عقد ضمان، انتقال دین دانسته و بر همین مبنا ساختمان و احکام آن را سازمان دهی کرده اند. این وضعیت سبب شده تا این احکام از جهات متعددی دارای اشکال باشد. همین وضع نیز مورد پیروی قانون گذار در قانون مدنی نیز بوده و به احکام مربوط به عقد حواله در قانون مدنی نیز همان اشکال وارد است. شناخت ماهیت حواله با این اشکال روبرو است که از منظر تحلیلی، اعمال حقوقی مختلفی ضمن آن انجام می گیرد؛ از یک طرف آنچه در حواله اتفاق می افتد، ایفائی از جانب محیل و از طرف دیگر استیفایی از جانب محتال است؛ از یک سو، نوعی انتقال دین محیل به محال علیه و از سوی دیگر، انتقال طلب محیل به محتال است.

کلیدواژه ها:

عقد ، حواله ، تعهد ، ضمان ، فقه اسلامی ، حقوق.