بررسی و تحلیل نقش نهاد وقف درتوسعه اقتصادی و پیشرفت فیزیکی شهر ملایر

در طول تاریخ وقف همواره ابزاری برای حل و فصل مشکلات اقتصادی ،اجتماعی ،مبارزه با فقر،نابرابری و در نهایت گسترش عدالت اجتماعی در جامعه محسوب شده است . سنت حسنه وقف در تمامی ادوار تاریخ ایران نقش بسیار مهمی در توسعه و آبادانی شهر و پیرامون آن داشته است با توجه به اینکه ایدئولوژی و جهان بینی دینی از عوامل موثر در شهرها در طول تاریخ بوده است در تاریخ شهر و شهرنشینی ایران عامل شکل گیری فضاها و ساختار شهرها بوده است و از نظر اقتصادی و اجتماعی عملکردهای در زندگی شهروندان و فعالیت شهری داشته است وقف یکی از مصادیق بارز گذشت و بخشش مال است قدمتی به اندازه تاریخ تمدن دارد و همیشه در همه ادیان(نه فقط اسلام)عاملی در توسعه شهر و روستا بوده است این سنت حسنه با بهره گیری از تعالیم اسلامی در تمام صحنه های اجتماعی بشر نمود داشته است مطالعه وبررسی عوامل تاثیر گذار در توسعه شهرهای اسلامی و به تبع آن ایرانی - اسلامی از مهمترین مباحثی است که همواره مورد توجه جمع کثیری از پژوهشگران رشته های مرتبط را به خود معطوف داشته است وقف در طول تاریخ ابزاری برای عمران و آبادی شهرهاتامین کننده اعتبار مورد نیاز توسعه آنها در محدوده های درونی و بیرونی شهرهای سرزمین های اسلامی به ویژه ایران بوده است (کلانتری و همکاران،۱۳۸۹). در شکل گیری و بالندگی تمدن اسلامی و توسعه شهرها در ادوار مختلف تاریخی نقش وقف بسیار مهم و حیاتی بوده است .نهاد وقف میتواند با سرمایه گذاری در امور عامه المنفعه مرتبط می شود با امنیت ،معنویت ،رشد اقتصادی و عدالت که اهمیت ویژه ای در اقتصاد اسلامی دارد.شهر ملایر بیشترین موقوفه و رقبات را در استان همدان دارا می باشد.به طوریکه حدود ۸۳ درصد املاک موقوفه می باشد که با توجه به نیات واقف و رقبات آن بالغ بر ۶۰۰۰ فقره می باد که درآمد حاصل از آن عامل بسیار مهمی در جلوگیری از تجمع و تمرکز ثروت در جامعه محسوب می شود.در این پژوهش جهت بررسی نقش وقف در توسعه اقتصادی و پیشرفت فیزیکی شهر ملایر پرسشنامه ای تنظیم و به صورت میدانی از ۳۲۰ نفر پرسشگری انجام گرفته است که نتایج پرسشگری نشان می دهد که بین وقف در شهر ملایر و توسعه اقتصادی و فیزیکی ارتباط معناداری وجود دارد و توسعه شهر ملایر از سده ۱۱۰۰ به بعد ارتباط مستقیمی با نهاد وقف و عواید و فواید آن داشته است .

کلیدواژه ها:

وقف ، رقبه ، فضای کالبدی ، توسعه اقتصادی ، پیشرفت فیزیکی شهرملایر ،