کارکردهای اقتصادی - اجتماعی وقف با تاکید بر وقف نقدی : مطالعه موردی ایران

وقف و زکات از ابزارهای توزیع درآمد و ثروت و امکانات در جوامع اسلامی هستند با این تفاوت که وقف داوطلبانه و بشردوستانه است اما زکات،اجباری و از واجبات مالی در دین اسلام است . در سالهای اولیه بعد ازاسلام،وقف های زیادی با اهداف اقتصادی - اجتماعی از جمله تامین نیازهای اولیه مانند غذا، پوشاک، سرپناه، آموزش و خدمات پزشکی انجام شده است اما در سالهای بعد، بیشترین کاربرد وقف در کشورهای مسلمان، به عنوان یک نهاد مذهبی جهت ساخت مسجد و ترویج دین اسلام بوده است . خوشبختانه در ایران در دوران صفویه و در سالهای نه چندان دور وقف های ماندگاری در زمینه بهداشتی مانند بیمارستان نمازی شیراز و بیمارستان فیروزآبادی درتهران و یا در زمینه گردشگری برای استفاده زائران انجام شده است که نشان از توجه به وقف از بعد اقتصادی -اجتماعی بوده است . بعد از پیروزی انقلاب اسلامی توجه به وقف و رسیدن به اهداف واقفان بیشتر بوده است . در این تحقیق توجه ویژهای به وقف نقدی جهت تامین مالی بنگاههای خرد و ایجاد سرمایه انسانی و کارآفرینی در این بنگاهها شده است . نتیجه اصلی این تحقیق آن است که نهاد وقف می تواند به عنوان بخش سوم اقتصاد،شکستهای دولت و بازار یا بخش خصوصی را در زمینه کاهش فقر و توزیع بهتر درآمد و ثروت و توسعه سرمایه انسانی و کارآفرینی و تامین مالی بنگاهها به ویژه بنگاههای خرد تا حد زیادی برطرف نماید و بنابراین انتظار می رود به کارکردهای اقتصادی - اجتماعی وقف در کنار کارکردهای مذهبی اهمیت بیشتری داده شود. در این تحقیق چند مدل برای تامین مالی خرد بنگاهها و توسعه سرمایه انسانی این بنگاهها ارائه شده است که نشان می دهد نهاد وقف می تواند ضمن کاهش فقر برای عموم افراد فقیرمولد و غیر مولد، زمینه اشتغال افراد فقیر مولد را فراهم آورد.

کلیدواژه ها:

وقف ، اقتصادی -اجتماعی ، تامین مالی خرد ، سرمایه انسانی