بازنمایی اندیشه انتقادی-سیاسی در فرشهای متاثر از هفت پیکر نظامی (نمونه موردی: دو فرش تصویری با مضمون بهرا مگور و شبان)

یکی از وجوه جامعیت ادبیات فارسی، برخورداری از بن مایه های سیاسی و آیین های شهریاری است. شاهنامه و خمسه نظامی با مولفه محتوایی مذکور، مورد توجه هنرمندان حوزه های مختلف هستند. انتخاب مضامین سیاسی- اجتماعی و نمایش آنها با درونیات مخاطب و دریافت های اجتماعی وی مرتبط است. هدف این مطالعه معرفی وجه دیگری از داستان های ادبی پیرامون شخصیت بهرام گور در فرش های تصویری ایران است و بدین پرسش پاسخ می دهد که ساحت اندرز و انتقاد سیاسی در فرش های تصویری قاجار با مضمون ادبی چگونه تبیین گردیده است؟ مقاله تحلیلی- توصیفی و گردآوری داده ها کتابخانه ای است. پژوهش پیش رو دو فرش قاجاری منطقه کاشان با روایت بهرام گور و شبان را بررسی نموده است. نتایج حاصل بر دو محور بصری و محتوایی متکی است؛ در هردو قالی هنرمندان طراح لحظه عبرت آموز مواجه بهرام با چوپان و آویختن سگ گله بر درخت را نمایش داده اند. در هر دو نمونه صحنه ای مشتمل بر لحظه ناب اندرزگیری بهرام (نماینده طبقه حاکم) از چوپان (نماینده مردم فرودست) نمایش داده شده است. محور محتوایی نیز بیان می دارد که اندیشه برخورداری از پادشاهان آرمانی با حسن تدبیر و مملکت داری، می توانسته تلویحا نقطه ثقل اندیشه سیاسی- انتقادی آثار هنرمندان عصر قاجار باشد و موارد مذکور در این نمونه ها به مخاطب یادآوری شده است.

کلیدواژه ها:

فرش های تصویری ، ادبیات تعلیمی ، هفت پیکر ، بهرام گور و شبان