ابن بیطار و تاثیر سنت گیاه داروشناسی دیوسکوریدسی و جالینوسی بر الجامع لمفردات الادویه و الاغذیه

ابن­بیطار (متوفای ۶۴۶ ق/ ۱۲۴۸م)، یکی از بزرگ­ترین گیاه داروشناسان مسلمان در سده­های میانه اسلامی است که نقش درخور توجهی در رشد و اعتلای این دانش ایفا کرده است. وی با نگارش کتاب الجامع لمفردات الادویه و الاغذیه یکی از مهم­ترین آثار گیاه­داروشناسی را در جهان اسلام پدید آورد که به حق می­توان آن را دائرهالمعارف اختصاصی این دانش نامید. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که میراث یونانی دیوسکوریدس و جالینوس تا چه اندازه و چگونه بر کتاب الجامع لمفردات الادویه و الاغذیه او اثر گذاشته است. به ویژه بر این مسئله تاکید می­کند که آیا داده­های او از این منابع یونانی، اعتبار و اصالت دارد یا چیزی جز تقلید و رونویسی از این آثار نیست. نگارنده با بررسی دقیق کتاب الجامع لمفردات الادویه و الاغذیه همه ارجاعات مستقیم و باواسطه او را به این منابع یونانی استخراج و داده­های آن را تحلیل کرده و به این نتیجه دست یافته است که اگرچه وی در روش پژوهش، شیوه بیان و سبک نوشتاری خود از دیوسکوریدس و جالینوس پیروی کرده است؛ اما شیوه مطالعات تجربی و مشاهدات میدانی منحصربه فرد خود را نیز دارد و پیوسته دیدگاه­های یونانیان را جرح وتعدیل نموده است و با خلاقیت­ها و نوآوری­هایی که از خود بروز داده بر وسعت مطالعات گیاه­داروشناسی افزوده است.

کلیدواژه ها:

دیوسکوریدس ، جالینوس ، ابن بیطار ، الحشایش ، ادویه مفرده ، گیاه داروشناسی