مقایسه اثربخشی مداخلات معنوی و مراقبت معنوی در درمان اضطراب مرگ: یک مطالعه فراتحلیل

زمینه و هدف: مرگ واقعیت مهم و انکارناپذیر در زندگی انسان است و ابعاد مختلف زندگی و سلامت روان را تحت تاثیر قرار داده و در برخی افراد منبع اساسی اضطراب در زندگی به شمار می­رود. برای درمان این اضطراب روش های درمانی مختلفی از جمله مداخله و مراقبت معنوی مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. پژوهش حاضر با هدف بررسی و مقایسه اثربخشی مداخلات معنوی و مراقبت معنوی بر درمان اضطراب مرگ در مطالعات مختلف انجام شده است. روش ها: این پژوهش با استفاده از الگوی پژوهشی فراتحلیل و با استفاده از پایگاه های اطلاعاتی داخلی (بانک منابع اطلاعاتی جهاد دانشگاهی، پرتال جامع علوم انسانی، سیویلکا، نورمگز و مگ ایران) و پایگاه های اطلاعاتی خارجی (PubMed،Scopus ، ScienceDirect، Google Scholar) ۱۶مطالعه را از بین ۵۱۲ مورد که در فاصله سال های ۱۳۹۴ تا ۱۴۰۲ (۲۰۱۷ تا ۲۰۲۳) به بررسی اثربخشی مداخلات معنوی و مراقبت معنوی بر اضطراب مرگ پرداخته بودند و ملاک ورود به مطالعه را داشتند، جمع آوری و تحلیل کرده است. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، چک لیست تحلیل محتوا و نرم افزار جامع فراتحلیل ۲CAM بوده است. یافته ها: هرچند مداخله معنوی و مراقبت معنوی به عنوان دو روش مهار اضطراب مرگ در پژوهش های انجام شده اثر بخشی خود را نشان دادند، مداخله های معنوی از مراقبت معنوی برای مهار این نوع اضطراب اثر بخش تر بوده است. اندازه اثر مداخلات معنوی (۰/۷۲۳ و ۰/۰۰۰۱=P) معنادار و اندازه اثر مراقبت معنوی (۰/۶۱۸ و ۰/۰۶۶=P) غیرمعنادار است. نتایج این فراتحلیل نشان داد که اگرچه سهم معناداری از ناهمگنی موجود در اندازه اثرها مربوط به نوع مداخله است، اما باقی ناهمگنی موجود در اندازه اثرها احتمالا مربوط به متغیرهای دیگری (مانند سن، جنس و شدت و نوع بیماری) می شود. این موضوع مطالعات با سطح دقت بیشتری را در این زمینه طلب می کند. نتیجه گیری: معنویت با مکانیزم اتصال انسان به یک نیروی برتر و با معنادهی به زندگی، به عنوان یک عامل اساسی و موثر در حل مشکلات روانشناختی از جمله اضطراب مرگ شناخته شده است. مداخلات و مراقبت معنوی به ویژه وقتی با فرهنگ جامعه متناسب باشند برای مهار اضطراب مرگ مفید بوده و به ­کارگیری آن ها به ویژه مداخلات معنوی در مراکز بهداشت روانی، کارآمدی فردی را افزایش می دهد.

کلیدواژه ها:

Meta-analysis ، Death Anxiety ، Spiritual Interventions ، Spiritual Care ، فراتحلیل ، اضطراب مرگ ، مداخلات معنوی ، مراقبت معنوی