تدوین پروتکل توانمندسازی والدین در آموزش سلامت معنوی مبتنی بر مراحل رشد نوجوانان

سلامت معنوی از بنیادی­ترین آرمان های ادیان الهی برای شکوفایی ظرفیت­ های معنوی انسان است. مسئله اساسی که همواره وجود داشته است نحوه آموزش های معنوی به افراد و میزان اثربخشی آن به­ ویژه در نوجوانان است. از چالش ­های برجسته این حوزه، متناسب نبودن سطح آموزش ­های اخلاقی و معنوی با نیازهای رشدی دوره نوجوانی است. در واقع برای نتیجه مطلوب لازم است آموزش­ های معنوی هماهنگ با نیازهای رشدی و مراحل سنی نوجوانان باشد. از آنجایی­ که در سنین نوجوانی، نقش والدین در الگوبرداری نوجوانان بسیار حیاتی است، لذا این پژوهش با هدف تدوین پروتکل های توانمندسازی والدین در حیطه آموزش های سلامت معنوی انجام شده است. بر اساس دستاوردهای این پژوهش، مفاهیم اساسی در جلسات پروتکل تدوین شده شامل: مرحله الف) ارزیابی: ارزیابی وضعیت گرایشات معنوی نوجوانان و والدین به معنویات، ارزیابی مشکلات رابطه ای والدین و نوجوانان، ارزیابی وضعیت الگوهای ارتباطی بین والدین و نوجوانان، ارزیابی وضعیت صمیمیت عاطفی بین والدین و نوجوانان؛ مرحله ب) توصیف: توصیف و تبیین مراحل رشدی کودکان و نوجوانان، توصیف و تبیین نیازهای رشدی، توصیف و تبیین آموزش­ های معنوی، توصیف و تبیین ابعاد سلامت و سلامت معنوی، توصیف نقش معنویت در کاهش اضطراب و تنش، توصیف ارتباط معنویت با سبک زندگی سلامت محور؛ پ) آموزش مهارت­ های ارتباطی: تکنیک گوش دادن فعال، تماس چشمی، تکنیک­ های حمایتی، توجه مثبت نامشروط، پرهیز از قضاوت و سرزنش، پذیرش با رویکرد معنویت محور؛ ت) تعاملات مطابق با نیازهای رشدی نوجوانان: نحوه تعامل با تحول شناختی نوجوانان (پذیرش افکار فرانسلی)، نحوه تعامل با تحول عاطفی-هیجانی نوجوانان، نحوه تعامل با تحول جسمی نوجوانان، نحوه تعامل با تحول شناختی نوجوانان، نحوه تعامل با تحول اخلاقی نوجوانان؛ د) مفاهیم معنوی متناسب با مراحل نوجوانان: جستجوی هویت، جستجوی معنا در زندگی، ارتباط با خداوند، مفهوم توکل، مفهوم صبر، تجربیات معنوی، احساسات معنوی می­باشد. بر اساس یافته­ های این پژوهش نتیجه می­ گیریم که نیاز است که والدین برای اثربخش بودن آموزش­ هایی که به نوجوان خود در مسائل معنوی می ­دهند به ابزارهایی ویژه مجهز شوند که یکی از ابزارهای مهم مهارت­ های ارتباطی در جهت تسهیل و بهبود روابط والد-فرزند و سپس ارائه آموزش­ هاست که در طراحی این پروتکل به این نکته توجه ویژه ای شده است. بنابراین این پژوهش دارای ۴ محور اصلی است: ۱) ارتباط موثر بین والدین و نوجوان؛ ۲) نیازهای متناسب با مراحل رشدی نوجوان؛ ۳) محتوای آموزه های توانمندسازی والدین؛ ۴) محتوای آموزه های سلامت معنوی. در واقع این پروتکل ابتدا به والدین آموزش ارتباط برقرار کردن صحیح با نوجوانان را آموزش می ­دهد، که نتیجه آن بهبود روابط والد-فرزند خواهد بود که به بهبود صمیمیت عاطفی بین والدین و فرزندان منجر می­ شود، سپس بستر مناسب برای آموزش های معنوی فراهم می گردد.

کلیدواژه ها:

Empowerment ، Spiritual Health ، Education ، Developmental Needs ، توانمندسازی ، سلامت معنوی ، آموزش ، نیازهای رشدی