ویژگی های زمین شیمیایی دایک های اسیدی تا حدواسط دربوم های گرانیتی و فلیشی جنوب زاهدان، جنوب شرق ایران

بوم های گرانیتی و فلیشی واقع در جنوب زاهدان، دایک های آذرین با ترکیب اسیدی تا حدواسط برونزد دارند که از نظر تقسیم­های زمین­شناسی ایران وابسته به پهنه ی زمین­درز سیستان هستند. این دایک ها دارای روندهای مختلف به ویژه روند غالب شمال غرب - جنوب شرق با طول چند کیلومتر و پهنای متوسط حدود پنج متر هستند. آنها اغلب چین خورده بوده و با سنگ­های میزبان دارای مرز نمایان هستند و به مقدار کم و متفاوت سنگ­های میزبان به ویژه مجموعه های فلیشی ائوسن را هورنفلسی کرده­اند. گستره ترکیب سنگی آنها دیوریتی تا گرانودیوریتی و معادل های خروجی این سنگ­هاست و بیشتر از کانی های اصلی پلاژیوکلاز، بیوتیت، هورنبلند و مقادیر متفاوتی از کوارتز تشکیل شده اند. بافت های پورفیری تا ریزدانه­ای شاخص ترین بافت های موجود در آنها هستند. داده های زمین­شیمیایی این دایک ها آشکار نمود که آنها ماهیت آهکی قلیایی، آهکی قلیایی پتاسیم بالا دارند و متاآلومین تا پرآلومین هستند. آنها از عناصر Rb,Sr,Ba وZr  غنی شده­اند، در حالی که از عناصر Ni,Co و V تهی شدگی نسبت به مرجع کندریت نشان می­دهند. در نمودارهای بهنجارشده نسبت به کندریت و گوشته ی اولیه، همه دایک ها از عناصرخاکی نادر سبک (LREE) نسبت به عناصر خاکی نادر سنگین (HREE) غنی­شدگی نشان می دهند. نسبت Eu/Eu* از ۹۹/۰ تا ۲/۱ در آنها تغییر می­کند. نمودارهای زمین­ساختی ماگمایی و سنگ­زایی، وابستگی این دایک ها را به پهنه های فرورانشی و کششی پس از برخورد نشان می­دهند. آنها دارای خاستگاه آمفیبولیتی و از نظر زمین­شیمیایی و محیط تشکیل شبیه توده های گرانیتوئیدی زاهدان هستند. از این رو، به نظر می رسد که مانند گرانیت زاهدان، ماگمای تشکیل دهنده ی این دایک ها نیز ازگوه گوشته ای بالای صفحه فرورو اقیانوس نئوتتیس به زیر صفحه ایران مرکزی پس از برخورد یا کمی پس از برخورد بوجودآمده است.

کلیدواژه ها:

Acidic to intermediate dykes ، Granite and flysch zones ، Sistan Suture Zone ، post collision. ، دایک های اسیدی تا حدواسط ، بوم های گرانیتی و فلیشی ، زمین درز سیستان ، پس از برخورد.